Dobra woda z własnej studni

Normatywne wymagania dla wody do spożycia

Woda pobierana z własnego ujęcia, która zasila domową instalację powinna odpowiadać pod względem jakości przynajmniej wymaganiom stawianym dla wody czerpanej z sieci wodociągowej. Konieczne jest więc przeprowadzenie analizy bakteriologiczne i fizyko-chemicznej próbek pobranych bezpośrednio ze studni co pozwoli na określenie jej przydatności jak i ewentualnych wymagań pozwalających na jej uzdatnienie.

Badania takie powinny być przeprowadzone po wykonaniu nowej studni, jej oczyszczeniu jak i w przypadku pojawienia się odczuwalnych zmian jej własności. Szczegółowe przepisy określające m. in. jakość wody przeznaczonej do spożycia, sposób jej oceny zawarte są w Rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 7 grudnia 2017 roku w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi (Dziennik Ustaw Poz. 2294 z 2017 roku).

Badania jakości wody na podstawie pobranych próbek przeprowadzają certyfikowane laboratoria Inspekcji Sanitarnej jak i firm zajmujących się uzdatnianiem wody. Ze względów zdrowotnych główne zagrożenie stanowi bakteriologiczne skażenie wody, pojawiające się najczęściej przy korzystaniu z płytkiej studni. Może powstać w wyniku niedostatecznej filtracji wód powierzchniowych, które następnie przenikają do wód gruntowych jak i w rezultacie bezpośredniego zalania np. na skutek powodzi.

Skażone studnie wymagają przeprowadzenia dezynfekcji najczęściej z użyciem związków chloru, a następnie płukania aż do czasu uzyskania zadowalającej eliminacji charakterystycznego zapachu. Z wykorzystaniem specjalistycznych urządzeń dezynfekcję można przeprowadzić poprzez ozonowanie lub poddanie promieniowaniu UV.

Wstępną ocenę jakości wody czerpanej ze studni - z wyjątkiem czystości bakteriologicznej - możemy przeprowadzić samodzielnie sprawdzając jej wygląd, zapach i smak oraz rodzaj pojawiających się osadów.

Woda wypełniająca np. szklankę powinna być przezroczysta, bezbarwna i nie zawierać dostrzegalnych zanieczyszczeń np. piaskiem czy nierozpuszczonym osadem. Ocenie poddajemy również je zapach, który nie powinien wskazywać na obecność jakichś związków lotnych. Z kolei badanie smakowe jest bardziej subiektywne, ale nie może dawać wrażenia wyraźnego odczuwania posmaku substancji słonej, gorzkiej czy kwaśnej.

Na wysoką twardość wody wskazuje pozostawienie znacznej ilości osadu po jej odparowaniu - wystarczy nalać np. na spodek nieco wody i poczekać aż wyparuje. Dużo białego osadu świadczy o znacznej zawartości związków wapnia decydujących o twardości wody. Z kolei pojawienie się w napełnionej wodą szklance brązowego osadu wskazuje na występowanie w wodzie związków żelaza.

Jednak samodzielna ocena jakości wody nie zapewnia kompletnej informacji o jej parametrach ilościowych i jakościowych, a profesjonalne badania pozwalają na dobór odpowiednich pod względem zakresu i wydajności urządzeń uzdatniających, porównując je z wymaganiami normatywnymi.

Podstawowe, normatywne parametry wody przeznaczonej do spożycia (dopuszczalne wartości graniczne)

• Mętność: akceptowalna, zalecany zakres do 1,0 NTU
• Smak: akceptowalny
• Barwa: akceptowalna
• Zapach: akceptowalny
• Bakterie grupy coli: 0 / 100 ml (liczba mikroorganizmów w objętości próbki)
• Glin (Al): 200 μg/l
• Jon amonu: 0,50 mg/l
• Chlorki: 250 mg/l
• Mangan: 50 μg/l
• Stężenie jonów wodoru (pH): 6,5-9,5
• Przewodność elektryczna: 2.500 μS/cm
• Siarczany: 250 mg/l
• Twardość: 60-500 mg/l
• Sód: 200 mg/l
• Żelazo: 200 μg/l

Jak skonfigurować system uzdatniania wody?

Założeniem wyjściowym będzie jakość czerpanej ze studni wody w porównaniu z wymaganiami normatywnymi. Jeśli jakieś parametry odbiegają od wymaganych, to oczywiście cała woda zasilająca domowa instalację musi być odpowiednio uzdatniona. Wtedy, bezpośrednio ze studni, można będzie oddzielną instalacją wykorzystywać wodę jedynie do celów gospodarczych - porządków wokół domu czy podlewania ogrodu. Dobierając urządzenia uzdatniające musimy dostosować ich wydajność do przewidywanego zużycia wody jak i dopuszczalnej intensywności przepływu.

Lampa UV do sterylizacji wody pitnej. fot. UST-M

Orientacyjnie dobowe zapotrzebowanie na wodę dla czteroosobowej rodziny można określić na 800-1000 litrów i zapewnionym przepływie na poziomie przynajmniej 15-20 litrów na minutę. Zasadnicze znaczenia dla bezpiecznego korzystania z domowej instalacji wodociągowej ma zapewnienie wymaganej czystości biologicznej czerpanej wody.

Choć z reguły nie ma konieczności stałej dezynfekcji czerpanej wody (szuka się wtedy innych możliwości jej dostarczenia) to w warunkach zagrożenia wtórnym skażeniem np. płytkiej studni, na zasilaniu instalacji warto zamontować lampę UV, która skutecznie niszczy chorobotwórcze bakterie. Lampa taka przyda się również w przypadku zasilania domu z niewielkiej, gminnej sieci wodociągowej, gdy istnieje ryzyko wtórnego zanieczyszczenia ujęcia czy rozległego orurowania.

Na zasilaniu instalacji domowej z reguły instalowane są urządzenia filtracyjne które zapewniają usunięcie zawartych w niej zanieczyszczeń stałych (piasku, osadów, zawiesin). W ten sposób chroniona jest instalacja i armatura hydrauliczna przed zbyt szybkim zużyciem czy zatkaniem przepływu. Szczególnie wrażliwe na te zanieczyszczenia są powszechnie używane baterie z głowicami ceramicznymi jak i przepływowe urządzenia do podgrzewania wody użytkowej.

Filtracji w zasadzie powinna być poddawana również cała woda doprowadzona z sieci gdyż zawsze - szczególnie przy przesyłaniu starą instalacją - istnieje ryzyko wtórnego zanieczyszczenia na drodze przesyłu.

W przypadku konieczności poprawy innych parametrów wody, urządzenia uzdatniające mogą być montowane alternatywnie - dla całej instalacji lub wybranych jej części bądź punktów czerpania. Na uzdatnienie całej zużywanej wody decydujemy się najczęściej w przypadku konieczności jej odżelazienia lub obniżenia twardości, natomiast wykorzystując ją do bezpośredniego spożycia (gotowanie, napoje, kostki lodu) instalujemy urządzenia zasilające pojedyncze punkty czerpania np. przy zlewozmywaku.

Rodzaje i parametry urządzeń do uzdatniania wody

Filtry mechaniczne

Zatrzymanie przepływających z czerpaną wodą zanieczyszczeń stałych odbywa się na materiałach filtracyjnych w postaci siatek, włóknin, bądź złoży. Filtry te mogą wymagać okresowej wymiany wkładów lub pracować w trybie samooczyszczania poprzez zwrotne przepłukiwanie złoża z odprowadzeniem do kanalizacji.

Filtr mechaniczny i bateria filtrów węglowych narurowych w obiegu domowej instalacji uzdatniania wody. fot. Lilianna Jampolska dla portalu budujemydom.pl

Filtry wymienne umieszczane są w standardowych obudowach narurowych o wymiarze 10” lub 20” stosownie do wymaganego przepływu. Z kolei złoża filtracyjne to butlowe zbiorniki wyposażone w zespół sterowania trybem pracy według zaprogramowanego cyklu. Podłączane są na stałe do instalacji z możliwością obejścia filtracji np. podczas serwisowania.

Zmiękczacze wody

To urządzenia usuwające z wody namiar związków wapnia i magnezu, dzięki czemu ograniczone będzie tworzenie się twardych osadów tzw. kamienia kotłowego, w urządzeniach grzejnych (podgrzewaczach wody, w pralkach, czajnikach) oraz na armaturze łazienkowej, a do prania zużyjemy mniej środków piorących. Jednak proces zmiękczania powinien zapewniać pozostawienie pewnej twardości wody na poziomie ok. 60 mg CaCO3/dm3, co odpowiada ok. 3,3 °dH powszechnie używanych jednostek niemieckich (17,86 mg CaCO3/dm3 = 1 °dH).

Zmiękczacz wod BWT Perla. fot. BWT

Ze względu na dużą ilość uzdatnianej wody (zmiękczacze instalowane są z reguły na zasilaniu całego domu) najczęściej mają one formę dwuelementowego zespołu, którego działanie polega na zamianie jonów wapnia na jony sodowe w złożu zawierającym żywice jonowymienne (jonity).

Złoże wymaga okresowej regeneracji przy użyciu solanki, powstającej z rozpuszczenia tabletek soli kuchennej. Proces dozowania solanki, płukania układu i kontroli prawidłowości funkcjonowania sterowany jest automatycznie, a obsługa sprowadza się do okresowego uzupełniania soli.

Na mniejszą skalę mogą być wykorzystywane wkłady zmiękczające montowane w typowych obudowach narurowych, które okresowo trzeba wymieniać. Przykładowo 10 calowy wkład zapewnia przepływ na poziomie 6 litrów/ min i zmiękcza do 2 m3 przepływającej wody.

Odżelaziacze i odmanganiacze

Obecność żelaza w wodzie sprawia, że pozostają brunatne zacieki na urządzeniach sanitarnych, a gotowana woda przybiera barwę kawy. Klasyczna metoda odżelazianie polega na napowietrzaniu wody, co powoduje utlenienie się cząstek żelaza i w efekcie wytrącenie nierozpuszczalnego osadu. Do utlenienia wykorzystywane są też preparaty chemiczne, a uzyskany niezależnie od metody osad jest zatrzymywany na złożu filtracyjnym.

Usunięcie manganu, który występuje najczęściej wspólnie z żelazem, a w wodzie o nadmiernym stężeniu jest trujący następuje również w wyniku utleniania, choć efektywność oczyszczania zależy również od kwasowości wody. Odżelaziacze i odmanganiacze z reguły działają w trybie samooczyszczania - w określonych odstępach czasowych następuje płukanie złoża z osadu i odprowadzenie zanieczyszczonej wody do kanalizacji. Odżelazianie podobnie jak zmiękczanie przeprowadza się najczęściej na zasilaniu całej instalacji, ale dostępne są tez wymienne wkłady montowane tylko na jej części.

autor: Redakcja BudownicwaB2B

opracowanie: Aleksander Rembisz

zdjęcia: Lilianna Jampolska dla portalu budujemydom.pl, BWT, UST-M

Film: TV Budujemy Dom dla Aquaphor Poland