2010-12-20 07:34:27 
Kiedy najlepiej montować okna?
Najlepiej na etapie stanu surowego otwartego, czyli po wzniesieniu ścian i ułożeniu pokrycia dachowego, ale przed ułożeniem tynków wewnętrznych i zewnętrznych. Zamontowanie okien czyni ze stanu surowego otwartego stan surowy zamknięty. Wnętrza zaczynają wtedy wymagać wietrzenia, a w razie potrzeby - także ogrzewania, by temperatura w pomieszczeniach utrzymywała się na poziomie powyżej 5°C, zwłaszcza gdy w domu zamontowane są okna drewniane.
Jeśli nie będziemy skutecznie usuwać nadmiaru wilgoci, okna mogą się wypaczyć. Jeśli z jakiegoś powodu po zakończeniu stanu surowego budowa będzie przez pewien czas zawieszona, lepiej nie montować stolarki, by nie ulegała zniszczeniu, nie została umyślnie uszkodzona lub po prostu ukradziona. W takiej sytuacji najlepiej otwory okienne zakryć deskami.
Jak przygotować otwór okienny i okno do montażu?
Najpierw trzeba przygotować otwór okienny tak, aby miał równe i proste boki. W razie potrzeby skuwa się nierówności i ościeża okna tynkuje. Przed rozpoczęciem montażu okna demontuje się ruchome skrzydła. Ościeżnicę wstawia się w otwór i opiera ją na zaimpregnowanych drewnianych klockach nośnych. Klocki te muszą znaleźć się pod każdym profilem pionowym. Operując nimi, ustawia się dokładnie poziomo dolny profil ościeżnicy.
W pobliżu górnego rogu umieszcza się klocek tak dobranej grubości, by podparta nim ościeżnica była ustawiona dokładnie pionowo w płaszczyźnie ściany i otworu. W tej pozycji unieruchamia się ościeżnicę klinami umieszczonymi w pobliżu narożników.
Na co zwrócić uwagę przy montażu okien?
Nawet najlepsze okna stracą swoje walory, jeśli zostaną źle zamontowane. Połączenie ze ścianą musi być nie tylko szczelne dla wody i wiatru, ale również
powinno mieć zbliżoną izolacyjność termiczną i akustyczną do montowanej stolarki.
Usytuowanie okien - w szerokości przegrody zewnętrznej jest bardzo ważne i zaleca się, aby w okresie zimowym w tym miejscu temperatura ściany
wynosiła 0°C (dla obliczeniowej temperatury powietrza zewnętrznego -20°C i wewnętrznego +20°C). Wtedy uniknie się wykroplenia pary wodnej na
ścianach lub szybach. Zatem okna należy montować:
- w ścianach jednowarstwowych w połowie grubości ściany;
- w ścianach dwuwarstwowych na krawędzi warstwy nośnej, a w domach energooszczędnych i pasywnych w grubości warstwy termoizolacji;
- w ścianach trójwarstwowych, w środkowej części warstwy termoizolacyjnej.
Osadzanie okien - jest równie ważne, jak ich umiejscowienie w grubości ściany. Aby się sprawnie otwierało i zamykało przede wszystkim musi być bardzo dokładnie wypionowane i wypoziomowane, zwykle za pomocą klinów lub podkładek. W przegrodach jednowarstwowych ramy przykręca się bezpośrednio do muru śrubami - to tzw. montaż bezpośredni. Natomiast w ścianach dwu- i trójwarstwowych okna mocuje się do ścian specjalnymi stalowymi wspornikami, umożliwiającymi wysunięcie stolarki poza krawędź muru.
Uszczelnienie połączenia - powinno charakteryzować się paroszczelnością i jednocześnie bardzo dobrą izolacyjnością termiczną oraz akustyczną. Oczywiście nie zapewni tego tylko pianka montażowa. Zawsze należy stosować tzw. węgarki, czyli osłony ze styropianu lub pianki poliuretanowej grubości min. 5 cm (lepiej przynajmniej 8 cm) zakrywające około 70% szerokości ościeżnicy. Poza tym, szczególnie w domach energooszczędnych i pasywnych, trzeba stosować odpowiednie zestawy uszczelniające przypominające budowę ściany szkieletowej lub ocieplonej połaci dachowej.
Z czego składa się okno?
Każde okno składa się z szyby i ramy, ale także uszczelek, okuć oraz klamek. Wszystkie te elementy mogą być wykonane z różnych materiałów i w odmiennych technologiach. To oczywiście ma wpływ na estetykę, funkcjonalność, jakość i cenę okien.
Szyby - we współczesnych oknach nie tylko mają zapewnić odpowiednią ilość światła dziennego oraz widok z domu. Pod względem izolacyjności termicznej i akustycznej, a także ochrony antywłamaniowej powinny charakteryzować się parametrami porównywalnymi do ścian zewnętrznych. Wymagania w znacznym stopniu spełniają tzw. szyby zespolone. Zbudowane są z dwóch lub trzech tafli szkła o cechach dobranych w zależności od pożądanych parametrów okna.
Ramy - stanowią konstrukcję nośną okna i dlatego muszą być odpowiednio mocne, ale także "ciepłe" i estetyczne. Mogą to być najbardziej popularne konstrukcje jednoramowe, ewentualnie zespolone (ze skrzydłami skręcanymi na śruby) lub skrzynkowe (z dwoma oddzielnymi skrzydłami). Wybór jest duży i zależy od wielu czynników. Jednak najważniejsze to styl budynku, upodobania oraz możliwości finansowe inwestora. Pozostałe parametry można zrealizować właściwie przy zastosowaniu każdego materiału.
Uszczelki - zapewniają ochronę przed wodą, wiatrem, kurzem i hałasem. Obecnie wykonywane są z syntetycznego kauczuku EPDM lub TPS - o trwałości nawet 10 lat (ewentualnie z silikonu). W oknach stosuje się uszczelki przyszybowe (pomiędzy szybami zespolonymi a ramami okiennymi) oraz 2-4 uszczelki wrębowe lub oporowe (pomiędzy skrzydłem a ościeżnicą). Oczywiście im jest ich więcej, tym okna mają lepsze parametry techniczne.
Ważne cechy okien
Dostępnych jest wiele rodzajów okien spełniających różne wymagania techniczne oraz estetyczne. Z tego względu różnica w cenie podobnie wyglądających okien, ale o różnych parametrach, może wynosić nawet 100% wartości. To ważne, jeśli uwzględni się fakt, że w typowym domu jednorodzinnym jest zwykle kilkanaście okien. Poza tym inwestorzy mają różne wymagania i możliwości ich realizacji, czasami zależne od przepisów lub regionu kraju. Izolacyjność termiczna - okien i drzwi balkonowych powinna być jak najlepsza.
Warto bowiem pamiętać, że przegrody te charakteryzują się współczynnikiem przenikania o 4 do 10 razy gorszym od ścian czy dachu. A przecież od strat energii zależą wydatki na ogrzewanie. Dodatkowo wymagania wobec stolarki uzależnione są od regionu kraju, w którym zbudowany jest dom. Dostępne na rynku wyroby standardowe mają współczynnik U=1,3–1,5 [W/(m2•K)], ale oferowane są również tzw. okna pasywne o współczynniku U=0,6–0,8 [W/(m2•K)].
Izolacyjność akustyczna - to inaczej zdolność tłumienia dźwięków. Zwykle jest tym lepsza, im materiał przegrody jest cięższy lub zrobiony z bardziej włóknistego materiału. Oczywiście okna mają zdecydowanie gorsze właściwości od ścian zewnętrznych i najczęściej to ich parametry decydują o wypadkowej izolacyjności akustycznej całej przegrody. Zatem powinien je cechować możliwie najwyższy wskaźnik projektowy izolacyjności akustycznej właściwej R’A2 lub klasa akustyczna OK2.
Warto zapamiętać, że okna o dobrej izolacyjności akustycznej tłumią hałas zewnętrzny o ok. 30 dB, a słabe - tylko nieco więcej niż 20 dB. Na dodatek różnica pomiędzy izolacyjnością akustyczną ściany zewnętrznej i stolarki nie powinna być większa niż 10 dB. Oczywiście warto pamiętać, że wszelkie nawiewniki i systemy mikrowentylacji dość znacznie obniżają izolacyjność akustyczną okien.
Szczelność - okien i drzwi zależy od stosowanego systemu wentylacji budynku. Jeszcze w zeszłym roku standardem były okna o współczynniku infiltracji 0,5-1,0 m3/mhdaPa2/3, co w przypadku wentylacji grawitacyjnej oznaczało niedostateczną ilość powietrza przedostającego się w ciągu godziny przez szczelinę o długości 1 m. W ścianach lub oknach trzeba było stosować dodatkowe nawiewniki zapewniające wymianę powietrza na poziomie 20-50 m3/h.
Jednak od 1 stycznia 2009 r. zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Infrastruktury z dnia 6 listopada 2008 r. (Dz. U. z 2008 r. Nr 201, Poz. 1238) dotyczącym warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki, obowiązują nowe wymagania dotyczące szczelności okien.
Obecnie obowiązują kryteria wcześniej ustalone dla budynków pasywnych z wentylacją mechaniczną nawiewno-wywiewną i odzyskiem ciepła. Oznacza to, że współczynnik infiltracji wszystkich produkowanych okien musi być mniejszy od 0,3 m3/mhdaPa2/3. W przypadku stosowania wentylacji grawitacyjnej napływ odpowiedniej ilości powietrza musi być realizowany przez nawiewniki umieszczone np. w ramach okien.
Zabezpieczenia antywłamaniowe - stolarki są szczególnie pożądane, gdy w domu nie stosuje się krat, żaluzji lub okiennic. Wtedy warto zainwestować w okucia antywłamaniowe, solidnie osadzone ramy i szyby klasy od P1 do P4 (najlepiej P3 lub P4). Są to szyby klejone z dwóch tafli szkła grubości 3 lub 4 mm oraz od jednej do czterech warstw folii o wysokiej wytrzymałości, które zastępują kraty z prętów stalowych o średnicy 10 mm.
Wygoda użytkowania - w dużej mierze zależy od konstrukcji okna oraz zastosowanych okuć. Najbardziej popularne i najwygodniejsze są okna jednoramowe z szybami zespolonymi i wielofunkcyjną klamką. Łatwo je ustawić w wybranej pozycji (uchylić, rozewrzeć, rozszczelnić) oraz umyć, ponieważ mają tylko dwie powierzchnie szyb. Dostępne są też eleganckie okna ze szprosami:
- konstrukcyjnymi - drogie i kłopotliwe do utrzymania w czystości;
- wewnętrznymi - obniżają izolacyjność termiczną;
- zawieszane - dobrze imitują drogą konstrukcję okna, a jednocześnie są łatwe w demontażu i wtedy nie utrudniają mycia.
Kryteria doboru okien
Każde pomieszczenie w domu wymaga innego sposobu oświetlania światłem dziennym. Dla sypialni, kuchni, łazienki czy klatki schodowej stosuje się bowiem odmienne kryteria. Ważna jest nie tylko powierzchnia pomieszczenia i doświetlających je okien, ale również miejsce ich wstawienia.
Powierzchnia okien - określona jest w "Warunkach technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie". W pomieszczeniach przeznaczonych na stały pobyt ludzi (sypialnie, kuchnie, pokoje dzienne) powinna wynosić przynajmniej 1/8 powierzchni podłogi. Natomiast w pomieszczeniach pomocniczych (korytarze, łazienki, pomieszczenia techniczne itp.) - min. 1/12 powierzchni podłogi. Oczywiście powierzchnia okien liczona jest w świetle ościeżnicy - czyli przy skrzydłach otwartych na oścież.
Powierzchnia maksymalna nie jest określona, jednak ze względu na spore straty energii cieplnej nie zaleca się, aby była większa niż 1/6 powierzchni podłogi. Wyjątkiem są elewacje południowe w domach pasywnych, które mogą być całe przeszklone. Warto też pamiętać, że w typowych oknach drewnianych lub z PVC powierzchnia szyb stanowi zaledwie 50-60% powierzchni otworu w murze i około 80% powierzchni mierzonej w świetle ościeżnicy.
Miejsce wbudowania okien oraz ich kształt (wąskie, szerokie, okrągłe, pod sufitem albo tuż nad posadzką) mają równie duże znaczenie dla właściwego oświetlenia pokoju, co ich powierzchnia.
W typowych pomieszczeniach mieszkalnych (sypialniach, pokojach dziecięcych) wskazane jest, aby okno umieszczone było centralnie i zajmowało połowę szerokości ściany, a parapet znajdował się 85 cm nad podłogą. Wtedy zapewniona będzie dobra widoczność, pokoje będą równomiernie oświetlone oraz ustawne.
W pomieszczeniach reprezentacyjnych (pokoje dzienne, jadalnie) wskazane jest stosowanie okien większych, usytuowanych 30-60 cm nad posadzką, ewentualnie balkonowych. Zwykle dobrze spełniają tu funkcje okna wykuszowe, narożne lub o nietypowych kształtach i wymiarach (trójkątne, łukowe, wąskie ustawione w szereg itp.). W dużych przestrzeniach doskonale sprawdzają się okna umieszczone w dwóch ścianach narożnych bądź przeciwległych.
Z kolei w pomieszczeniach pomocniczych, w których przebywa się krótko, najlepiej stosować niewielkie okna umieszczone wysoko (okna połaciowe, świetliki tunelowe). Wtedy ilość światła dziennego jest wystarczająca. Możliwe jest zabudowanie całej powierzchni ścian i jednoczesne ograniczenie strat energii cieplnej.
Które okna lepsze: z PVC czy drewniane?
Oba typy okien mają podobną ciepłochronność i takie same systemy zamykania i otwierania. Mają też podobną trwałość, zależną od jakości surowców użytych do produkcji, staranności wykonania, a także od poprawności montażu i warunków, w jakich okna są użytkowane.
Dla utrzymania w dobrej kondycji okna drewniane trzeba co kilka lat malować (specjalnym impregnatem lub farbą), plastikowe wystarczy tylko myć. Okna z PVC są więc mniej kłopotliwe w eksploatacji, chociaż są mniej cenione ze względu na wygląd. Jak widać, to, które okna są lepsze, zależy od preferencji: czy wolimy naturalny materiał o szlachetnym wyglądzie kosztem pewnych nakładów pracy raz na kilka lat, czy też godzimy się na okna plastikowe bez takich kłopotów.
Czy można zmienić liczbę okien?
W trakcie budowy można zmienić nie tylko liczbę, ale i kształt oraz wielkość okien - pod warunkiem jednak, że nie naruszy to przepisów budowlanych, w których wymaga się, by:
- odległość ściany z oknami od granic działki nie była mniejsza niż 4 m, oraz
- powierzchnia oszklenia w pomieszczeniach mieszkalnych stanowiła nie mniej niż 12% ich powierzchni.
Wszelkie zmiany w stosunku do projektu powinny być naniesione na plan budynku i zatwierdzone przez projektanta.
Okna nieotwierane
W domu jednorodzinnym nie wszędzie potrzebne są okna otwierane, gdyż znaczną ich część można myć od strony zewnętrznej. Można też stosować okna z jednym skrzydłem rozwieralnym, a drugą częścią stałą.
Ograniczenie liczby okien otwieranych nie tylko obniża koszty ich zakupu (okna nieotwierane są ok. 20% tańsze), ale również poprawia ciepłochronność budynku, gdyż straty ciepła są większe przez ramy niż przez oszklenie. Dodatkową korzyścią jest lepsze doświetlenie pomieszczeń, bo przy tych samych wymiarach zewnętrznych okna stałe mają większą powierzchnię oszklenia (węższe ramy).
Okna o podwyższonej ciepłochronności
Czy warto montować okna o podwyższonej ciepłochronności? Warto, jeśli budujemy dom energooszczędny lub pasywny, a więc o bardzo dobrze izolowanych ścianach o współczynniku przenikania ciepła U = 0,15-0,20 W/(m2•K) - dom energooszczędny oraz 0,15-0,1 W/(m2•K) - dom pasywny. Standardowe okna mają ciepłochronność 1,3-1,4 W/(m2•K), co w porównaniu z ciepłochronnością ścian oznacza 4-5-krotnie wyższe straty ciepła.
Ponieważ jednak udział powierzchni okien w całkowitej powierzchni ścian zewnętrznych nie przekracza najczęściej 20%, to zamontowanie droższych o 20-30% okien, których przenikalność cieplna wynosi poniżej 1 W/(m2•K), tylko nieznacznie, bo o ok. 5-10% obniży koszty ogrzewania, podniesie natomiast o 20-30% koszty inwestycji. Wydatek taki zwróci się więc dopiero po kilkunastu latach.
Nawiewniki w oknach
Obecnie produkowane okna są bardzo szczelne, a więc umożliwiają znikomą infiltrację powietrza zewnętrznego, niedostateczną dla zapewnienia wentylacji pomieszczeń. We wszystkich domach, które nie są wyposażone w mechaniczną wentylację nawiewnowywiewną, konieczne jest zamontowanie nawiewników przynajmniej w części okien: w kuchni, łazience, a także w pokoju dziennym.
W sypialniach o dużej powierzchni, dla nie więcej niż dwóch osób, wystarczającą wentylację zapewni rozszczelnienie okien, jeśli taką funkcję umożliwiają zamontowane okna.
Na jakiej wysokości zamontować okna dachowe?
Dolna krawędź okna powinna się znaleźć na wysokości 1,1–1,3 m od podłogi, tak aby można było przez nie wyglądać i wygodnie dało się je otwierać. W wysokich i dużych pomieszczeniach trzeba niekiedy zamontować dwa, a nawet trzy rzędy okien. Są one dość ciężkie, dlatego warto poradzić się fachowca, czy nie obciążą nadmiernie konstrukcji dachowej.
Rodzaje okien dachowych
Szczególnym rodzajem stolarki są okna dachowe, które można montować pod kątem min. 15°. Od standardowych różnią się nie tylko sposobem otwierania, ale przede wszystkim budową, sposobem montażu i oczywiście ceną. Ramy zwykle wykonane są z drewna (także z PVC) i od strony zewnętrznej osłonięte aluminiowymi profilami. Zewnętrzne tafle szyb zespolonych standardowo, wykonane są ze szkła hartowanego.
Ze względu na wygodę i bezpieczeństwo klamka powinna być umieszczona na górze, aby nie dosięgały do niej dzieci. Oczywiście zastosowane okucia decydują o sposobie otwierania okien.
Okna obrotowe - mają oś obrotu skrzydła w połowie wysokości ościeżnicy. Prostota ich konstrukcji sprawia, że należą do najtańszych okien dachowych.
Łatwo je umyć ze środka pomieszczenia, ale część otwartego skrzydła wystaje pod sufitem połaci dachowej i można się o nie uderzyć.
Okna wysokoosiowe - mają oś obrotu umieszczoną w 3/4 wysokości ościeżnicy. Po otworzeniu górna część skrzydła mieści się w grubości połaci
dachowej. Niestety są droższe, z uwagi na konieczność stosowania siłowników wspomagających unoszenie okien.
Okna uchylno-obrotowe - mają dwie osie obrotu:
- na górnej krawędzi - do uchylania o kąt do 30°;
- w połowie ramy - do obracania o 180° podczas mycia.
To najlepsze, ale i jedne z najdroższych okien dachowych. Ich odmianą są nieco szersze okna ewakuacyjne z możliwością otwierania skrzydła o 80°.
Okna kolankowe - składają się z dwóch okien - dachowego i typowego (w ściance kolankowej). Poza tym podczas opadów śniegu albo w upalne dni
przez okno kolankowe do pomieszczenia dociera światło dzienne, a podczas deszczu możliwe jest wietrzenie.
Okna balkonowe - zbudowane są z części - dolnej, która po uchyleniu tworzy rodzaj przezroczystej balustrady i górnej zamieniającej się w daszek.
Stosuje się je w dachach bez ścianki kolankowej i przy kącie nachylenia połaci 40-50°. Ich podstawową wadą jest bardzo wysoka cena.
Wyłazy dachowe - to okna dachowe o solidniejszej konstrukcji, które otwierając się na bok, umożliwiają wygodne i bezpieczne wyjście na dach.
Przed przypadkowym zatrzaśnięciem zabezpieczają je siłowniki, ułatwiające otwieranie wyłazu.
Jak dopasować okna do rozstawu krokwi?
Jeśli szerokość okna jest niewiele większa od rozstawu krokwi, krokiew można "odsunąć" przez wycięcie części jej grubości w miejscu zamontowania okna i po zewnętrznej stronie ościeżnicy przybić do obciętej krokwi nakładkę. Jeśli okno jest dużo szersze niż rozstaw krokwi, to przeciętą krokiew trzeba zastąpić tzw. wymianami, czyli sięgającymi dwóch nieprzeciętych krokwi poprzecznymi belkami nad i pod oknem, na których oprą się końce przeciętej krokwi.
Wymiany będą przenosić obciążenie z przeciętej krokwi na dwie krokwie sąsiednie. Jeżeli szerokość okna jest mniejsza niż rozstaw krokwi, do boków krokwi przybija się odpowiedniej grubości nakładki i do nich mocuje ościeżnicę okienną. Przewidując przeszklenia w dachu, warto rozstawić krokwie szerzej niż planowana szerokość okien. Pozwoli to na skośne ustawienie płyt wykończeniowych po bokach okna. Takie rozwiązanie zapewnia lepszy dopływ światła i sprawia, że okno wydaje się większe.
Jak chronić pomieszczenia z oknami dachowymi przed nadmiarem słońca?
Światło słoneczne docierające do pomieszczeń przez okna dachowe bywa uciążliwe, zwłaszcza gdy połać dachowa zwrócona jest na południe. Zbyt duże nasłonecznienie powoduje nie tylko dyskomfort ze względu na nadmiar światła, ale też przegrzewa wnętrze. Uciążliwość tę można zredukować przez zamontowanie żaluzji wewnętrznych (metalowych, drewnianych), rolet zewnętrznych lub markiz. Poszczególne rozwiązania tych osłon mogą mieć dodatkowe funkcje:
- przysłanianie otwartego okna,
- ochrona oszklenia przed uszkodzeniami,
- zdalne sterowanie.
Jak zabezpieczyć dom przed zalaniem przez niezamknięte okno dachowe?
W oknie dachowym można zamontować mechanizm samozamykający, połączony z czujnikiem deszczu. Nie zapewnia on, co prawda, pełnej ochrony przed opadami (podczas gwałtownej ulewy do wnętrza może przedostać się sporo wody, zanim okno się zamknie), ale chroni przed zalaniem.
Tańszym rozwiązaniem jest sam czujnik deszczu połączony z sygnalizatorem dźwiękowym, który powiadomi mieszkańców o konieczności zamknięcia okna. Niezależnie od ochrony okien dachowych przed opadami warto w nich zamontować czujki otwarcia, sprzężone z instalacją alarmową (kiedy mieszkańcy będą wychodzić, pojawi się sygnał o konieczności zamknięcia okien), lub też zdecydować się na instalację inteligentną sterującą również zamykaniem okien dachowych.
opr. Redakcja
zdjęcia: Fakro
Komentarze