Mocowanie krokwi na murłacie

Murłaty - oparcie dla krokwi

Niezależnie od rodzaju konstrukcji dachu spadzistego jego elementy nośne na obwodzie budynku spoczywają na murłatach - drewnianych belkach umożliwiających wygodne zamocowanie krokwi dachowych na ścianach domu. Jako murłaty najczęściej wykorzystywane są belki o przekroju kwadratowym i wymiarach w zakresie 12x12 cm do 15 x15 cm.

Rozmieszczone są symetrycznie względem grubości na ścianach kolankowych, które zwieńczane są opaską żelbetową związaną z murem, a niekiedy również stabilizowaną słupkami sięgającymi stropu najwyższej kondygnacji.

Montaż stężeń na prefabrykowanej więźbie dachowej, widoczne płytki kolczaste na połączeniu krokwi z pasem dolnym. fot. SIMPSON Strong-Tie

Do ich zamocowania wykorzystuje się kotwy stalowe zabetonowane w takim wieńcu i w rozstawieniu nie większym niż co ok. 0,8 m, przy czym trzeba uwzględnić rozmieszczenie względem krokwi, aby nie wypadał nad tymi zamocowaniami, co może przysporzyć problemów podczas montażu.

Alternatywnie w betonowej opasce można też osadzić kotwy rozporowe lub pręty mocujące wklejone na systemowe produkty stosowane do zamocowań budowlanych. W głównej części konstrukcji dachowej murłaty stanowią oparcie dla krokwi i poddawane są jedynie siłom ściskającym ich strukturę, ale często wyprowadzane są też poza obrys budynku, jako wsporniki dla krokwi tworzącej okap dachowy.

W takim miejscu murłata musi przenosić siły zginające, co w praktyce decyduje o doborze jej przekroju, który zagwarantuje wymaganą wytrzymałość.

Niezwykle istotny wpływ na utrzymanie dostatecznej stabilności całej konstrukcji dachowej w warunkach obciążeń dynamicznych spowodowanych oddziaływaniem wiatru, ma dobre zamocowanie murłaty do ściany kolankowej jak i opartych na niej krokwi.

Mocowanie i łączenie elementów więźby dachowej

Zależnie od kierunki i siły wiatru obciążenia na pokrycie dachowe mogą być bardzo duże i spowodowane podmuchami napierającymi pod okap, jak i w wyniku ssania po stronie nawietrznej. Osadzenie murłaty na murze z reguły nie przysparza problemów, natomiast krokwie oprócz oparcia muszą być mechanicznie do niej zamocowane.

Obciążenia statyczne przenoszą zaciosy wykonane w krokwiach w formie trójkątnych nacięć na głębokość ok. 1/4 ich wysokości, natomiast tradycyjne zamocowanie polegało na skośnym wbiciu długiego gwoździa na styku krokwi i murłaty.

Stalowe złącza ciesielskie do łączenia krokwi z murłatą lub belek stropowych. fot. SIMPSON Strong-Tie

Jednak obecnie powszechnie stosowane są zamocowania w postaci stalowych, kątowych złączy ciesielskich przybijanych obustronnie z pomocą gwoździ pierścieniowych lub wkrętów.

Natomiast o statycznej stabilności złącza krokwi z murłatą decyduje dokładne dopasowanie powierzchni utworzonego zaciosu do wierzchu murłaty.

Powinny one przylegać do siebie na całej powierzchni styku, gdyż tylko punktowy kontakt może doprowadzić do rozszczepienia się jednego z elementów wzdłuż włókien drewna lub spowodować deformację więźby pod obciążeniem. W przypadku złego dopasowania złącza należy wstawić klinową podkładkę dopasowującą powierzchnie styku.

Montaż więźby

Montażem więźby zajmują się z reguły wyspecjalizowane ekipy, gdyż przy bardziej skomplikowanych konstrukcja niezbędne jest wieloletnie doświadczenie.

W typowych warunkach przygotowanie elementów wykonuje się na poziomie ziemi wykorzystując zbity z desek szablon, co ułatwia wykonanie powtarzalnych wiązarów.

Wcześniej konieczne będzie zamocowanie murłat w jednakowym rozstawieniu na całej długości, a także uwzględnienie miejsc do wstawienia okien dachowych oraz lokalizacji konstrukcji np., komina przechodzącego przez polać dachową.

Konstrukcja więźby dachowej oparta na murłacie, widoczne przejście komina między krokwiami. fot. Grupa Burkietowicz

Dlatego lepiej kominy i kanały wentylacyjne postawić przed wykonaniem więźby dachowej przynajmniej do wysokości połaci dzięki czemu unikniemy problemów, gdy później stawiany komin „trafia” w konstrukcję dachową i konieczna będzie jej przeróbka.

Jaka jest kolejność prac przy wznoszeniu standardowej konstrukcji dachowej?

1. Na wieńcu ścian kolankowych rozkłada się papę podkładową, która izoluje drewniane elementy przed zawilgoceniem przenikającym z muru.
2. W murłatach wiercone są otwory, przez które przechodzić będą kotwy mocujące. Trzeba zwrócić uwagę na równoległe ustawienie murłat na przeciwległych ścianach kontrolując odległość między nimi w kilku miejscach. Zamocowanie murłat polega na dokręceniu nakrętek, pod którymi umieszcza się duże podkładki stalowe, a jeśli elementy metalowe nie są ocynkowane, należy zabezpieczyć je farbą przed korozją.
3. Na podstawie pomiaru rozstawienia murłat i kąta nachylenia połaci przygotowuje się szablon z desek odpowiadający kształtowi poszczególnych wiązarów. Jeśli konstrukcja dachu wymaga wykonania podpór pośrednich i płatwi, ustawia się je w przewidzianych w projekcie miejscach.
4. W poszczególnych krokwiach nacinane są według szablonu zaciosy do oparcia na murłacie oraz złącza zakładkowe w kalenicy. Jeśli krokwie wymagają wykonania połączeń wzdłużnych , to powinny one wypadać w pobliżu podpór i robimy je na skośną zakładkę.
5. W pierwszej kolejności ustawiamy wiązary skrajne krokwie i łączymy je w kalenicy oraz do murłaty. murłat. Rozciągnięty między nimi sznur pozwoli na kontrole prawidłowości ustawienia kolejnych wiązarów, a montując kolejne pary krokwi stabilizujemy ich ustawienie przybijanymi do nich deskami.
6. Zamiast jętek z jednolitego drewna często zastępują je tzw. kleszcze - dwie deski przybijane po obu stronach krokwi o grubości połowy ich grubości. Ponieważ jętki przenoszą obciążenia ściskające, zastosowanie zamiennie desek wymaga poprawienia ich sztywności poprzez wstawienie między nimi w pewnych odstępach klocków o grubości krokwi wykorzystując np. odpady z krokwi.
7. W złączach kalenicowych przybijamy nakładki wzmacniające np. ze sklejki lub używamy metalowych łączników kolcowych.

Autor: Cezary Jankowski

Opracowanie: Aleksander Rembisz

Zdjęcie główne: Jagram-Pro