Kupujemy wełnę mineralną - czym się kierować?

Materiał ten wykazuje oczywiście bardzo dobre parametry cieplne, a oprócz tego doskonale tłumi dźwięki, jest niepalny, odporny na wysoką temperaturę, wysoce paroprzepuszczalny i elastyczny - łatwo dopasowuje się do krzywizn. Swoje właściwości izolacyjne traci jednak przy dłuższym kontakcie z wodą.

WEŁNA MINERALNA - RODZAJ I PRZEZNACZENIE

Wełna mineralna może mieć rozmaitą formę - od miękkich, lekkich mat przypominających watę, po twarde, kilka razy cięższe płyty. Różnice bywają zatem znacznie większe, niż w przypadku styropianu. Włókniste materiały izolacyjne otrzymuje się z piasku kwarcowego lub stłuczki szklanej - wełna szklana - lub ze skał bazaltowych z niewielką domieszką żużlu - wełna skalna (inaczej bazaltowa).

Pierwsza z nich jest lżejsza (ma mniejszą gęstość), bardziej elastyczna i mniej pyli. Łatwiej wypełnić nią przestrzenie pomiędzy krokwiami - utrzymuje się nawet bez dodatkowego mocowania i tylko nieznacznie obciąża konstrukcję. Skalna może być twardsza i wyraźnie wytrzymalsza pod względem mechanicznym. Głównie ona występuje w postaci twardych płyt, nadających się do ocieplania dwuwarstwowych ścian zewnętrznych metodą lekką-mokrą (elementy mocuje się wtedy na klej i kołki, pokrywa zaprawą klejową, wtapia w nią siatkę i wykańcza tynkiem cienkowarstwowym).

Poza izolacją ścian dwuwarstwowych, oba rodzaje wełny można stosować zamiennie (np. do wykonywania zewnętrznych i działowych ścian szkieletowych, ocieplania połaci dachu, wypełnienia drewnianych stropów), tym bardziej że mają prawie taką samą termoizolacyjność. Oprócz wełny mineralnej, w sprzedaży znajdziemy podobne do niej maty i płyty z naturalnej wełny owczej oraz drzewnej, produkowanej z celulozy. Ich popularność jest jednak mała.

Do ocieplania połaci dachu i ścian szkieletowych powszechnie stosuje się wełnę mineralną. W takich miejscach najwygodniejsze jest użycie mat z wełny szklanej (fot. Isover)

Jeśli wybieramy płyty z wełny skalnej, najlepiej aby ich szerokość odpowiadała rozstawowi krokwi, słupów itd. (fot. Rockwool)

NAJWAŻNIEJSZE PARAMETRY WEŁNY MINERALNEJ

Poza nazwą wyrobu i producenta, na etykiecie zamieszczane są dane o grubości materiału (np. 100 mm), liczbie i wymiarach płyt, wymiarach maty w rolce (po rozpakowaniu), współczynniku lambda (λ - W/(m·K)) oraz ewentualnie oporze cieplnym (R - m2·K/W).

Współczynnik przewodzenia ciepła λ podawany jest jako wartość stała dla danego produktu, niezależna od jego grubości. Nadaje się więc do porównywania różnych materiałów, np. wełny i styropianu. Im niższy współczynnik, tym lepsza izolacja. Zwykle wynosi ok. 0,040 W/(m2·K), jednak rozpiętość może być znaczna, tj - 0,030-0,045. Gdy dysponujemy ograniczonym miejscem - nie możemy sobie pozwolić na pogrubianie ocieplenia - wybierzmy najwyższą izolacyjność.

Opór cieplny R informuje, na ile warstwa danego materiału, o konkretnej grubości, utrudnia ucieczkę ciepła. Im wyższa jego wartość, tym skuteczniejsza izolacja. Posługiwanie się tym parametrem nie jest w Polsce powszechne - jesteśmy przyzwyczajeni do współczynnika przenikania ciepła U, czyli odwrotności R - jednak łatwo obliczyć jeden z drugiego:

U = 1 : R
R = 1 : U

Operowanie parametrem R jest wygodne w przypadku przegród wielowarstwowych - można policzyć go dla każdej z warstw i zsumować, żeby poznać właściwości izolacyjne całości. Po prostym przeliczeniu (1 : R) otrzymamy U przegrody.

Wełna skalna jest niepalna i wykazuje bardzo dobre parametry cieplne oraz akustyczne. Niestety jej docinanie i obróbka są pracochłonne, a montaż na ścianach zewnętrznych wymaga użycia kołków z trzpieniem stalowym (droższych niż do styropianu). (fot. Rockwool)

POZOSTAŁE WŁAŚCIWOŚCI WEŁNY MINERALNEJ

Dodatkowe parametry (wytrzymałość, nasiąkliwość czy paroprzepuszczalność) zawarte są w kodzie wyrobu, umieszczonym na ogół obok znaku CE. Początek zapisu zawsze brzmi tak: MW-EN 13162. Oznacza to, że mamy do czynienia z wełną mineralną (MW - Mineral Wool), której cechy określono według podanej normy. Dalsza część kodu może być bardzo różna - producent podaje jedynie dane odnoszące się do tych parametrów, które sprawdził. Najczęściej są to:

• T - tolerancja wymiarów. Symbolowi towarzyszy liczba od 1 do 7 (np. T1) - im wyższa, tym większa dokładność wymiarów. T6 oraz T7 ma jedynie wełna pod wylewkę w podłogach pływających;
• DS(70,-) - stabilność wymiarowa w określonej temperaturze (tu 70°C). W takich warunkach po upływie 48 godzin wymiary nie powinny się zmienić więcej niż o 1%;
• DS(70,90) - stabilność wymiarowa w określonej temperaturze i wilgotności względnej 90%;
• CS(10)20 - wytrzymałość na ściskanie przy 10% odkształceniu względnym. Mówi o tym, jak duży nacisk (tu 20 kPa) jest potrzebny, żeby sprasować warstwę wełny o 10% jej grubości. Jest to parametr przesądzający o możliwości użycia izolacji np. pod wylewkę podłogową. Przy podłogach na gruncie za minimum uznaje się zwykle 80 kPa;
• TR15 - wytrzymałość na rozciąganie prostopadłe do powierzchni płyty (tu 15 kPa). Określa się ją dla wełny przeznaczonej do ścian dwuwarstwowych;
• WS - nasiąkliwość wodą przy krótkotrwałym zanurzeniu nie przekraczająca 1 kg/m2;
• WL(P) - nasiąkliwość wodą przy długotrwałym zanurzeniu nie przekraczająca 3 kg/m2;
• MU1 lub Z1 - praktycznie pomijalny opór dyfuzyjny (czyli odnoszący się do przenikania pary wodnej). MU dotyczy wyrobów jednorodnych, Z niejednorodnych lub powlekanych.

Najprostsze oznaczenie może wyglądać tak: MW-EN13162-T1. Określono w nim tylko tolerancję wymiarów - w najłagodniejszym zakresie (T1). Jest to więc miękka wełna o najniższej gęstości, odpowiednia do połaci dachu na poddaszu, ścianek działowych, podłogi na legarach.

Wełna do ocieplenia ścian dwuwarstwowych będzie miała długi kod, np. MWEN13162- T5-CS(10)20 - TR15 - WS - WL(P) - DS(70,90)-MU1. Świadczy on o większej dokładności wymiarów (T5), określonej odporności na ściskanie (CS(10)20), odporności na rozerwanie (TR15), odporności na zawilgocenie przy krótkim i długim zanurzeniu (WS, WL(P)), zachowywaniu wymiarów pomimo działania wysokiej temperatury i wilgotności (DS(70,90)), znikomym oporze dyfuzyjnym (MU1).

Przed dokonaniem zakupu wełny sprawdźmy, czy w jej specyfikacji opisane są wszystkie współczynniki podane w projekcie lub np. w wymogach systemu ociepleń.

OCIEPLENIE DOMU - MATY I PŁYTY

Te dwa rodzaje produktów już na pierwszy rzut oka różnią się od siebie. Faktycznie, mają nieco inne właściwości i zastosowanie.

Maty sprzedawane są w rolkach o długości kilku metrów, szerokości 120 albo 125 cm oraz grubości 5-20 cm. Ocieplenie takie wygodnie umieszczane jest pomiędzy krokwiami, belkami nośnymi stropów drewnianych (odcina się fragmenty dopasowane do rozstawu elementów), a także na stropach nieużytkowych poddaszy (wystarczy rozwinąć rolki). Służą też np. do izolacji ścian szkieletowych. W takich przypadkach wystarcza niska lub średnia gęstość materiału.

Do ocieplania dwuwarstwowych ścian zewnętrznych używa się zawsze płyt (twardej wełny skalnej). Jeśli mają być stosowane w obrębie połaci dachu bądź ścian szkieletowych, trzeba zadbać, by rozstaw krokwi, słupów, rusztu odpowiadał ich szerokości. W przeciwnym razie nie unikniemy czasochłonnego przycinania i powstawania odpadów.

Płyta z wełny szklanej pokryta czarnym welonem z włókna szklanego. (fot. Climowool)

Dwugęstościowe płyty z wełny skalnej. (fot. Rockwool)

Zarówno maty, jak i płyty, występują w różnych odmianach o specjalnym przeznaczeniu:

• akustyczne - wygłuszają dźwięki i stosowane są w podłogach pływających (pod warstwą wylewki podłogowej), wykonywanych na stropach między kondygnacjami;
• dwugęstościowe - taką budowę mają płyty do ocieplania ścian nośnych. Strona wewnętrzna jest elastyczna, dzięki czemu lepiej dopasowuje się do ewentualnych nierówności muru, zaś zewnętrzna jest twarda i stanowi dobre podłoże tynku;
• lamelowe - mają lamelowy układ włókien. Ustawione są one prostopadle, a nie równolegle do powierzchni czołowej. Zwiększa to wytrzymałość na ściskanie i rozerwanie. Wełną taką łatwiej ociepla się powierzchnie o kształcie łukowym;
• z warstwą włókna szklanego - nałożona jednostronnie wzmacnia powierzchnię i ogranicza pylenie;
• z warstwą folii paroizolacyjnej - powłoka ma zastępować paroizolację w postaci folii z rolki (skuteczność tego rozwiązania jest wątpliwa, bo powstają liczne połączenia, które należałoby uszczelnić taśmą).

Małgorzata Kolmus
fot. otwierająca: Isover