2022-06-23 13:48:57 
Wymieniać czy naprawiać - oto jest pytanie?
Obecne wymagania dotyczące ciepłochronności okien określają dopuszczalny współczynnik przenikania ciepła na poziomie nie większym niż 0,9 W/m2K i formalnie tylko produkty spełniające ten wymóg mogą być oferowane do sprzedaży.
Na przełomie lat 80-tych i 90-tych ubiegłego wieku wymagania dotyczące ciepłochronności stawianych domów były bardziej liberalne niż obecnie, co sprawia, że takie budynki mogą mieć nawet dwukrotnie większe zapotrzebowanie na ciepło niż stawiane teraz.
Znaczący udział w stratach ciepła ma ucieczka energii przez stare okna o niskiej termoizolacji i przez nieszczelności spowodowane deformacją profili okiennych, zniszczeniem uszczelek.
Produkowane wówczas okna z PCW wchodziły dopiero na polski rynek, a ich jakość i sposób montażu pozostawiały często wiele do życzenia. Po latach ujawniają się wszelkie wady materiałowe i wykonawcze, które kwalifikują takie okna do wymiany. Nie bez znaczenia jest też ich ograniczona funkcjonalność w porównaniu ze współczesnymi oknami i podniszczony wygląd.
Na uszkodzenia szczególnie narażone są okna montowane od strony silnego nasłonecznienia, gdyż promienie UV niszczą powierzchnię, a duże zmiany temperatury sprzyjają deformacji profili. Nieco lepiej przedstawia się sytuacja okien drewnianych, które potencjalnie nadają się do renowacji, choć celowość takich działań zależna będzie od rozwiązań konstrukcyjnych takich okien i stanu profili drewnianych.
Oczywiście decydujące też będą koszty ewentualnej naprawy w porównaniu z kompleksową wymianą i na przeprowadzenie poważniejszych renowacji można się zdecydować, gdy okna mają, np. unikalną, zabytkową formę.
Natomiast ocena korzyści ekonomicznych uzyskanych w wyniku zmniejszenia strat ciepła będzie trudna do oszacowania, gdyż praktycznie nie mamy możliwości określenia kompleksowej ciepłochronnności przed naprawą czy wymianą i można jedynie porównać nominalne parametry okien starych i nowych.
W rzeczywistości istotny wpływ na utratę ciepła ma szczelność powietrzna starego okna, a jej sprawdzenie wymaga przeprowadzenia profesjonalnej próby z nadmuchem i pomiarem ciśnień, ale w wersji uproszczonej można posłużyć się termowizją lub punktowym pomiarem termometrem bezdotykowym. W efekcie renowacja sprowadza się głównie do uszczelnienia na obwodzie skrzydła oraz oszklenia, ale przedmuchy mogą tez występować na styku ramy z ościeżem.
Orientacyjnie nominalna przenikalność cieplna okien produkowanych po 1980 roku tzw. typu szwedzkiego to ok. 1,5-1,6 W/m2K, co w porównaniu do aktualnych wymagań 0,9 W/m2K daje różnicę 0,6-0,7 W/m2K.
Ponieważ przeciętna powierzchnia oszklenia w stosunku do powierzchni użytkowej wynosi ok. 15%, to w skali roku straty ciepła tą drogą (bez pomniejszenia przez zyski pochodzące z nasłonecznienia) wyniosą ok. 18 kWh/m2 powierzchni użytkowej dla okien starych i ok. 10 kWh/m2 dla okien nowej generacji.
Łatwo więc w przybliżeniu ocenić spodziewane oszczędności po wymianie okien, mnożąc różnice w zużyciu energii przez powierzchnię domu i cenę jednostkową zużywanej energii do ogrzewania (obecnie średnio 0,3-0,7 zł/kWh).
Oczywiście efekty mogą być znacznie lepsze, gdy stare okna wykazują znaczne nieszczelności, których nie można zlikwidować metodami naprawczymi.
Renowacja okien
Możliwość poważniejszej renowacji dotyczy głownie okien drewnianych, gdyż w oknach z PVC zakres prac ogranicza się do regulacji okuć, wymiany uszczelek i ewentualnie oszklenia zespolonego, gdy wystąpiły nieszczelności w przestrzeni międzyszybowej lub chcemy wstawić pakiet o innych parametrach użytkowych.
Natomiast w oknach drewnianych pełna struktura profili skrzydeł, słupków czy ościeżnic pozwala na dość łatwą korektę ich kształtu metodą szlifowania bądź frezowania albo poprzez naklejanie cienkich pasów forniru. Będziemy mogli również skorygować zamocowanie okuć, a nadanie estetycznego wyglądu i ochronę przed warunkami atmosferycznymi zapewnią powłoki malarskie.
Wstępną ocenę stanu okna przeprowadzamy przed jego rozmontowaniem, zwracając uwagę na przyleganie profili, stan uszczelek czy funkcjonowanie okuć.
Kolejny krok to zdjęcie skrzydeł, co np. w przypadku okien uchylnych starego typu wymaga zachowania pewnej procedury - np. kłopotliwe do zdjęcia będą skrzydła rozwierno-uchylne typu tzw. szwedzkiego z zewnętrzną dźwignią zmiany funkcji.
Możemy je zdjąć po odłączeniu mechanizmu zawiasów i ogranicznika uchylenia skrzydła w następujący sposób:
- W pozycji funkcji rozwiernej i po otwarciu okna rozłączamy dźwignię ogranicznika uchylenia, wysuwając jego zaczep do góry.
- Po zamknięciu przestawiamy mechanizm w położenie uchylne i w pozycji uchylonej przestawiamy ponownie w pozycję rozwierną, co pozwala na rozłączenie dolnego zaczepu. Skrzydło „wisi” wtedy na wahliwym bolcu i możemy je zdjąć przez podniesienie.
Odtworzenie uszczelnień w oknach
Stare okna mogą w ogóle nie mieć uszczelek lub uległy już uszkodzeniu, co oczywiście powoduje duże straty ciepła, przenikanie kurzu i hałasu. Fabrycznie montowane uszczelki były gumowe, mocowane powierzchniowo zszywkami (okna starego typu) lub osadzane z wyfrezowanych rowkach z gumy EPDM (nowsze wersje okien).
Uszczelki powierzchniowe po dłuższym czasie utraciły elastyczność lub uległy oderwaniu i trzeba je wymienić. W nowszych oknach uszczelnienia są mniej narażone na uszkodzenia, jednak zdarzają się miejscowe naderwania czy trwałe deformacje.
Do poprawienia szczelności można wykorzystać dostępne w handlu uszczelki profilowe, samoprzylepne bądź wymienić uszkodzone uszczelnienie wciskane na nowe o odpowiednio dobranym profilu.
W oknach z podwójnymi ramiakami (skrzynkowe, ościeżnicowe) uszczelki profilowe, samoprzylepne mocuje się we wrębach obu skrzydeł, a w oknach skręcanych w miejsce starej oderwanej uszczelki. Warto założyć też uszczelnienie między skręcanymi ramiakami - warstwa powietrza między szybami poprawi ciepłochronność całego okna.
Regulacja okuć
W starych oknach z pojedynczymi ramiakami praktycznie nie ma żadnych możliwości regulacji funkcjonowania okuć. Jedynie można zmieniać wysokość zawieszenia na zawiasach, zakładając na trzpienie podkładki o dobranej grubości. W ten sam sposób zmienia się też wysokość zawieszenia skrzydeł na zawiasach w rozwiernych oknach zespolonych (skręcanych).
W skrzydłach rozwierno-uchylnych tych okien można regulować ustawienie skrzydła względem ramy oraz przyleganie po zamknięciu. Do tego celu służą prowadniki prętów mocujących, które można wkręcać lub wykręcać z ramy skrzydła. Niekiedy zachodzi konieczność odsunięcia zaczepu dolnego zawiasu od ościeżnicy, co umożliwi bezproblemowe wprowadzenie pręta mocującego.
Podłożenie pod zaczep podkładki o dobranej grubości rozwiąże ten problem. Znacznie większe możliwości regulacyjne mają okucia obwiedniowe montowane w nowszych typach okien.
Malowanie renowacyjne drewnianych profili okiennych
To standardowy zabieg przeprowadzany co kilka lat, który zwiększa trwałość drewnianego okna i jego estetyczny wygląd.
Przed malowaniem warto zdemontować widoczne okucia (klamki, ograniczniki otwarcia), jeśli nie wymagają odnowienia. W przypadku powłok malarskich złuszczających się, chropowatych konieczne będzie całkowite ich usunięcie.
Najbardziej zniszczone są zewnętrzne powierzchnie, a uszkodzenia często również sięgają struktury drewna. Po oszlifowaniu i odkurzeniu można przystąpić do szpachlowania ubytków i pęknięć szpachlówką do drewna na bazie akrylu.
Zależnie od głębokości ubytków szpachlowanie przeprowadzamy w kilku etapach. Po wstępnym wyrównaniu dostępne płaszczyzny ostatecznie szlifujemy papierem o granulacji 150-180, najwygodniej przy użyciu szlifierki oscylacyjnej.
Odkryte surowe drewno po szlifowaniu i naprawie profili należy zaimpregnować, co chroni przed gniciem i zapewnia dobre przyleganie powłoki malarskiej. Ogranicza też niszczenie drewna przez promieniowanie UV, co ma szczególne znaczenie w oknach narażonych na silne nasłonecznienie. Impregnat nakłada się pędzlem jedno- lub dwukrotnie zależnie od chłonności drewna równomierną warstwą bez pozostawienia zacieków i przed wyschnięciem przeciąga jeszcze suchym pędzlem.
Do malowania okien nadają się farby akrylowe wodorozcieńczalne i rozpuszczalnikowe. W obu przypadkach o trwałości powłoki decydować będzie, oprócz właściwego przygotowania podłoża, jakość użytego materiału, zwłaszcza przy wymalowaniach od strony zewnętrznej. Przy doborze farby zwróćmy też uwagę na czas jej wysychania. Do czasu utwardzenia się powłoki okna nie będzie można go zamknąć, gdyż może dojść do sklejenia się profili bądź uszczelki.
Farby wodorozcieńczalne z reguły łatwiej nakładać, umożliwiają też „oddychanie” drewna, co zmniejsza ryzyko łuszczenia się powłoki. Zapewniają też zachowanie faktury układu słojów drewna, jeśli zostanie nałożona na niemalowane drewno.
Z kolei farby rozpuszczalnikowe pozwalają na uzyskanie szczelnej powłoki o wysokim połysku pożądanej szczególnie po strony wewnętrznej okna. Ze względu na skomplikowany kształt profili malowanie prowadzimy etapami, zaczynając od powierzchni na obwodzie skrzydła i ościeżnicy, a po ich przeschnięciu wykonujemy pokrycie powierzchni frontowych.
Autor: Cezary Jankowski
Opracowanie: Aleksander Rembisz
Zdjęcia: Oknoplast, KRISPOL (na portalu budujemydom.pl), J. Werner, Tikkurila, AIB dla budujemydom.pl
Komentarze