Kiedy wykonać przegląd i regulację instalacji grzewczej?

Wodna instalacja grzewcza

W jej skład wchodzi kocioł z koniecznym osprzętem dostosowany do rodzaju wykorzystywanego paliwa, system rur z armaturą sterująco-zabezpieczajacą oraz odbiorniki ciepła w postaci grzejników bądź rur grzewczych. Poszczególne elementy tego układu trzeba okresowo sprawdzać, a kotły grzewcze i współpracujący z nimi osprzęt czyścić i przeprowadzać niezbędne regulacje.

Kotły gazowe i olejowe

Kotły gazowe dostępne są w kilku wariantach, co pozwala na optymalny ich dobór do potrzeb ogrzewania pomieszczeń i przygotowania c.w.u. w trybie przepływowym (kotły dwufunkcyjne) bądź w formie współpracy z zasobnikiem (kotły jednofunkcyjne). Oba rodzaje kotłów dostępne są w wersjach z otwartą lub z zamkniętą komorą spalania oraz jako kondensacyjne.

Dużą zaletą kotłów z zamknięta komorą spalania jest uniezależnienie ich pracy od powietrza w pomieszczeniu, co znacząco zwiększa bezpieczeństwo użytkowania. Kotły kondensacyjne charakteryzują się wyższą sprawnością od kotłów tradycyjnych, ale pełne wykorzystanie ich efektywności wymaga utrzymywania temperatury w obiegu na niskim poziomie, co z kolei możliwe jest przy współpracy z grzejnikami o dużej powierzchni bądź ogrzewaniem podłogowym.

Wszystkie kotły gazowe powinny być przynajmniej raz w roku poddane przeglądowi przez instalatora, który sprawdzi między innymi wydajność grzewczą palnika, oczyści wymiennik ciepła i filtry, a w razie potrzeby przeprowadzi płukanie obiegu i ewentualną wymianę niesprawnych elementów. Formalnie dwa razy do roku powinno być również przeprowadzane przez kominiarza czyszczenie przewodów spalinowych.

Kotły gazowe powinny być sprawdzane przynajmniej raz do roku przez wykwalifikowanego instalatora. Fot. De Dietrich.

Pod względem zakresu obsługi kotły olejowe są urządzeniami zbliżonymi do kotłów gazowych, ale wymagają dość częstego serwisowania. Wynika to z konieczności systematycznej regulacji i czyszczenia palnika w celu zapewnienia optymalnych warunków spalania, stosownie do własności dostarczonego oleju opałowego.

Kotły olejowe wymagają dość częstej regulacji i czyszczenia palnika. Fot. De Dietrich.

Kotły na paliwo stałe

Wymagają przeprowadzenia dość uciążliwych zabiegów nie tylko samych kotłów, ale również przewodów kominowych. Zgodnie z przepisami przeglądowi okresowemu i czyszczeniu podlegają kanały dymowe - formalnie komin powinien być oczyszczony z sadzy czterokrotnie w ciągu roku przez uprawnionego kominiarza. Niedopełnienie wymagań może spowodować, np. odmowę wypłaty odszkodowania przez ubezpieczyciela w przypadku wywołania pożaru w wyniku zapalenia się sadzy w kominie.

Jednym z podstawowych warunków prawidłowej pracy nowoczesnych kotłów na paliwo stałe jest utrzymanie możliwie wysokiej temperatury wody na powrocie z instalacji. Większość producentów zaleca, aby nie była niższa niż 55°C, co oznacza, że na zasilaniu należy utrzymać temperaturę przynajmniej 65-70°C.

Woda o tak wysokiej temperaturze potrzebna jest jedynie w okresie znacznego ochłodzenia, a przez większą część sezonu grzewczego może być znacznie niższa. W efekcie, przy pracy na zbyt niskich temperaturach na wymienniku ciepła w kotle osadza się gruba warstwa sadzy, która ogranicza sprawność przekazywania ciepła do instalacji.

Zmniejsza się też trwałość kotła na skutek korozji wymiennika, na powierzchni którego wykrapla się para wodna. Zapewnienie efektywnego przekazywania ciepła do wymiennika wymaga systematycznego czyszczenia z nagromadzonych osadów, co jest czynnością bardzo kłopotliwą.

Kotły na paliwo stałe. Fot. Lumo, Defro.

Problem ten można znacząco ograniczyć poprzez zamontowanie w instalacji zaworu trójdrożnego, wymiennika płytowego bądź zbiornika akumulacyjnego. Wyposażenie instalacji w wymiennik płytowy zapewnia jednocześnie możliwość utworzenia obiegu zamkniętego w części grzejnikowej instalacji, co ma szczególnie istotne znaczenie w przypadku zamontowania grzejników stalowych (płytowych), chroniąc je przed przyspieszoną korozją.

Obieg kotłowy pracuje wtedy w układzie otwartym, natomiast grzejnikowy jako zamknięty z ciśnieniowym naczyniem rozszerzalnym.

Regulacja grzejników i instalacji

Ilość oddawanego ciepła przez grzejniki pracujące w instalacji c.o zależy od średniej temperatury powierzchni grzejnej oraz temperatury pomieszczenia - gdy wzrasta różnica między nimi, zwiększa się też moc grzewcza. Oprócz regulacji temperatury wody zasilającej (z kotła), sterowanie mocą tych grzejników uzyskuje się poprzez zmianę intensywności przepływu czynnika grzewczego przez grzejnik. Przy zmniejszeniu przepływu maleje również średnia temperatura powierzchni grzejnika, a więc spada jego moc i na odwrót, jeśli przepływ się zwiększy.

Urządzeniem sterującym na bieżąco przepływem wody przez grzejnik jest zawór z głowicą termostatyczną reagującą na zmiany temperatury pomieszczenia. Obecnie zawory termostatyczne stanowią standardowe wyposażenie grzejników wodnych - jako element wbudowany lub montowany na doprowadzeniu wody do grzejnika. Dzięki nim można niezależnie ustawić pożądaną temperaturę oddzielnie w każdym pomieszczeniu.

Regulacja wstępna

Zamontowane grzejniki powinny być poddane tzw. wstępnej regulacji dostosowującej przepływ wody do założonej mocy grzewczej. Przeprowadzana jest z reguły jednorazowo po uruchomieniu instalacji, ale również w przypadku zmiany kotła, pompy czy rozbudowie ogrzewania.

Pominięcie takiej regulacji uniemożliwi równomierny dopływ ciepła do poszczególnych grzejników, gdyż w wyniku różnic oporów przepływu i wysokości ich zamontowania względem kotła, zmienia się ciśnienie doprowadzanej do nich wody.

Zawór termostatyczny z nastawą wstępną. Fot. IMI Hydronic.

W efekcie mogą wystąpić znaczne różnice w efektywności ogrzewania - grzejniki bliżej kotła będą gorące, a najbardziej oddalone ledwie ciepłe. Regulację wstępną umożliwia zawór grzejnikowy tzw. podwójnej regulacji, dzięki czemu zmieniając jego nastawy odpowiednio, dławimy przepływ wody przez grzejnik.

Stopień zdławienia powinien wynikać z projektu instalacji grzewczej, ale w małych obiegach najczęściej przeprowadzany jest metodą doświadczalną, dostosowując wstępny przepływ do wymagań cieplnych pomieszczenia.

Jak odpowietrzyć instalację c.o.?

Instalacja c.o. pracująca w zamkniętym obiegu grzewczym musi być wyposażona w odpowietrzniki umożliwiające wypuszczenie powietrza i gazów. Powinny być one zamontowane we wszystkich rozdzielaczach, grzejnikach i w najwyższych punktach instalacji, jeśli rury prowadzone są powyżej grzejników, co powoduje tzw. efekt zasyfonowania.

W miejscach trudno dostępnych najlepiej zamontować odpowietrzniki samoczynne-pływakowe. Powietrze w instalacji sprawia, że przez część grzejnika nie przepływa woda, co objawia się ich chłodną powierzchnią, słyszalnym przepływem wody.

Odpowietrznik automatyczny z zaworem stopowym. Fot. Ferro.

Zapowietrzenie sprzyja też korozji wewnętrznej instalacji. Przyczyną zapowietrzania się są nieszczelności w instalacji, co wymaga również częstego uzupełnienia wody grzewczej. Jeśli przecieki są niewielkie i występują w gorącej części instalacji, np. wewnątrz kotła, trudno je zlokalizować, gdyż wyciekająca woda po prostu odparowuje.

Przy prawidłowo rozmieszczonych odpowietrznikach automatycznych sygnałem świadczącym o nieszczelnościach będzie systematyczny spadek ciśnienia wskazywany prze manometr kotłowy. W przypadku zapowietrzenia grzejnika wyposażonego w odpowietrznik ręczny wypuszczenie powietrza umożliwia poluzowanie wkrętakiem, kluczem zaworka do czasu pojawienia się ciągłego strumienia wody, a zalaniu otoczenia zapobiega założenie specjalnego zbiorniczka, w który gromadzi się wypływająca woda.

Autor: Redakcja BudownicwaB2B
Zdjęcie otwierające: Immergas
Zdjęcia w tekście: De Dietrich, Lumo, Defro, IMI Hydronic, Ferro