2022-04-27 10:58:02 
Trudności z poruszaniem się nie dotyczą jedynie osób starszych albo z niepełnosprawnością ruchową. Okresowo każdy z nas może tego doświadczyć. Rekonwalescencja po zabiegach operacyjnych czy nawet drobna kontuzja mogą znacznie ograniczyć sprawność. O bezpieczeństwo i wygodę korzystania z łazienki warto zatem zadbać nie tylko z myślą o jesieni życia, choć troska o seniorów na pewno jest tu najważniejsza.
Tym bardziej, że wypadki seniorów w ich mieszkaniach najczęściej zdarzają się właśnie w łazience. Ludzie starsi nierzadko mają trudności z utrzymaniem równowagi, np. na śliskiej posadzce. Słabnący wzrok nie pozwala na dostrzeżenie niebezpiecznych krawędzi, a zwyrodnienia stawów i słabe mięśnie wpływają na obniżenie wysokości, na jaką taka osoba może podnieść nogę. Wchodzenie i wychodzenie z wanny lub wysokiego brodzika dla starszej osoby bywa więc bardzo trudne, zaś w przypadku znacznej niepełnosprawności - wręcz niemożliwe.
Odpowiednie urządzenie łazienki dla seniora powinno sprzyjać przedłużaniu okresu niezależności i samodzielności, tak ważnych dla każdego człowieka.
Jak zaplanować i wyposażyć łazienkę dla seniorów i niepełnosprawnych ruchowo?
Poniżej przedstawiamy kilka wskazówek, dotyczących zaplanowania i wyposażenia przestrzeni w łazience - zarówno w budowanym domu, jak i w remontowanym.
1. Wielkość pomieszczenia
Chociaż wydawać by się mogło, że im większy metraż łazienki, tym lepiej, w tym przypadku wcale tak nie jest. Pomieszczenie to nie może być zbyt rozległe. Jego powierzchnia nie powinna przekraczać 10 m2, ponieważ przy korzystaniu przez osobę starszą z dużej przestrzeni wzrasta ryzyko wypadku. W razie utraty równowagi, w niewielkim wnętrzu senior ma szansę na złapanie się poręczy, a przy omdleniu może osunąć się na ścianę. W rozległej zaś - odległość do ścian albo pochwytów bywa w takiej sytuacji zbyt duża.
Łazienka nie powinna także być zbyt mała, aby zmieściło się w niej podstawowe wyposażenie, składające się z umywalki, toalety i prysznica. Wystarczy na to 5-6 m2. Warto też wziąć pod uwagę to, że seniorzy mogą poruszać się na wózku inwalidzkim. Wówczas ważne jest, by w tym wnętrzu możliwe było wykonanie obrotu wózkiem. Potrzebna jest na to powierzchnia wielkości okręgu o średnicy 1,5 m.
2. Posadzka i ściany
Podłogę należy wyłożyć płytkami antypoślizgowymi, a fugi wypełnić spoiną epoksydową, która jest odporniejsza na wodę i ewentualny rozwój pleśni niż odmiany cementowe. Wielkość i wzór płytek można dobrać w zasadzie dowolnie, ale im będą one miały mniej podziałów, tym powierzchnia będzie bardziej równa i jednolita. Lepiej sprawdza się więc elementy wielkoformatowe. Zalecane są w kolorze kontrastującym z tym na ścianach, i jak najciemniejszym. Bardzo ważne jest, żeby na podłodze nie było żadnych progów i kantów, o które można się potknąć. Warto zamontować ogrzewanie podłogowe, aby podnieść bezpieczeństwo. Dzięki temu rozlana woda szybko wyschnie. Przyjemniej też będzie stąpać po ciepłych płytkach.
Ściany można wykończyć w dowolny sposób. Tam, gdzie będą one narażone na kontakt z wodą, doskonale sprawdzą się płytki. Glazura powinna być jednak matowa, o jednorodnej, możliwie jasnej i chłodnej kolorystyce. W pozostałych miejscach można zastosować zmywalne farby przeznaczone do takich wnętrz lub inne okładziny odporne na wilgoć.
Ze względu na rosnące z wiekiem problemy ze wzrokiem, powinno się unikać wykorzystywania przejrzystych tafli szkła, na które np. osoba ze słabszym wzrokiem mogłaby wejść. Nie zaleca się też wieszania zbyt dużych luster.
3. Niezbędne sprzęty
W domach, w których nie ma możliwości zamontowania i wanny, i prysznica, zaleca się wygospodarować wygodne, szerokie miejsce na natrysk. Zdecydowanie należy zrezygnować z tradycyjnej kabiny prysznicowej i zastąpić ją wersją walk-in z płaskim brodzikiem lub pytkami ułożonymi na posadzce z odpływem liniowym. Wejście pod prysznic nie będzie stanowiło problemu, bo nie będzie tu wysokiego progu. Będzie można też wjechać tam wózkiem.
Miejsce to powinno być wyposażone w wygodne siedzisko z poręczami. Bywają one proste lub łamane, o różnej długości oraz średnicy rur, montowane na stałe lub uchylne. Są pomocne przy wstawaniu i służą do przytrzymania się - w razie utraty równowagi na mokrej posadzce. Dla osób o ograniczonych możliwościach chwytnych rąk, wygodne będą poręcze z rur o większej średnicy, np. 3,5 cm (standard to 2 cm). Usytuowanie elementu należy dopasować do wzrostu i kondycji ruchowej osoby z nich korzystającej, zwykle to 75-85 cm od posadzki.
Zamiast szklanych przesłon - poleca się dobrać zasłonkę z uchwytami abs, które w razie upadku trzymającej się jej osoby przy ich wypięciu nieco go zamortyzują.
Umywalka powinna mieć po obu stronach zintegrowane uchwyty, aby można było się ich przytrzymać. Warto zastosować baterię podtynkową z termostatem lub wyposażoną w ogranicznik wypływu zbyt gorącej wody, zabezpieczający przed poparzeniem.
W przypadku osób poruszających się na wózkach, należy unikać umywalek montowanych na postumentach i półpostumentach, które utrudniają podjechanie. Umywalka taka ma być zawieszona minimum 70 cm od posadzki, tak aby jej spód był powyżej kolan osoby siedzącej na wózku. Górna krawędź powinna być na wysokości około 85 cm. Przed umywalką trzeba wygospodarować przestrzeń do manewrowania o wymiarach około 90 × 120 cm.
Najlepsza będzie toaleta z funkcją podmywania i osuszania. Zastępuje ona dwa urządzenia - tradycyjną miskę ustępową i bidet. Zastosowanie takiego sprzętu pozwala osobie o ograniczonej sprawności na samodzielne skorzystanie z toalety.
Można też rozważyć zainstalowanie drugiego przycisku do spłukiwania wody, np. w pochwycie przy toalecie, by wyeliminować konieczność pochylania się przy sięganiu do tradycyjnej spłuczki.
Sedes dla osób korzystających z wózka montuje się zwykle na wysokości ok. 45-50 cm. Wysokość siedziska wózka i miski powinna być na podobnym poziomie. Można także używać nakładek regulujących wysokość sedesu.
4. Wyposażenie
Pochwyty, siedzisko prysznicowe i deskę sedesową najlepiej oznaczyć ciemniejszym kolorem, wyróżniającym się na jasnym stonowanym tle. Szczególnie wskazane są odcienie czerwieni. Również ręczniki mogą mieć żywe, łatwe do dostrzeżenia barwy. Kontrastowe kolory wyposażenia są przydatne przy orientowaniu się w przestrzeni łazienki przez np. osoby słabo widzące.
W tym wnętrzu powinno się znajdować krzesło lub taboret, z odpowiednio wyprofilowanymi nogami, uniemożliwiającymi jego przewrócenie. Przyda się jako miejsce na odłożenie ubrań, pomoc przy przebieraniu, by ułatwić korzystanie z łazienki lub po prostu, żeby podtrzymać się w razie potrzeby. Podobną funkcję spełni szafka na kółkach - siedząc na niej, można się przemieszczać.
Dobrym rozwiązaniem jest zamontowanie suszarki do włosów i golarki na ścianie, jak w pokojach hotelowych. Należy jednak zwrócić uwagę na to, aby zasięg kabla uniemożliwiał kontakt z wodą.
Wyjątkowo starannie muszą zostać rozplanowane półki, ich ilość nie powinna być zbyt duża, najpotrzebniejsze rzeczy mają znajdować się pod ręką.
5. Oświetlenie
Przestrzeń łazienki musi być równomiernie oświetlona, ze szczególnym uwzględnieniem strefy nad lustrem. Ważny jest też łatwy dostęp do łączników. Dla osób na wózkach powinny one być nie wyżej, niż na wysokości około 75-80 cm. Godne polecenia jest zainstalowanie trybu nocnego oświetlenia oraz łączników z elementami fluorescencyjnymi, które ułatwiają ich odnalezienie w ciemności. Dobrze sprawdzają się też czujniki ruchu automatycznie uruchamiające oświetlenie.
Wraz z pogłębiającą się niepełnosprawnością lub problemami zdrowotnymi, warto rozważyć montaż czujników upadku i systemów przywoływania pomocy, wyjątkowo istotnych dla osób mieszkających samotnie.
Joanna Dąbrowska
Na zdjęciu otwierającym: W łazience osoby starszej najważniejsze jest bezpieczeństwo. Posadzka powinna być wykończona materiałem antypoślizgowym i najlepiej, jeśli będzie wyposażona w ogrzewanie podłogowe, które szybko wysuszy rozlaną wodę, zmniejszając w ten sposób ryzyko poślizgnięcia się i upadku. (fot. Depositphotos)
Komentarze