Zdalne sterowanie domową stolarką - co warto wiedzieć?

Jak zbudowany jest system domu inteligentnego?

W użytkowanych już domach najprościej zastosować system bezprzewodowy, którego największym atutem jest prostota wykonania. Niezbyt złożony układ tego typu może wykonać i skonfigurować nawet doświadczony majsterkowicz. Komponenty bezprzewodowe (czujniki ruchu, łączniki ścienne itp.) są jednak droższe od kablowych. Ponadto trzeba pamiętać, że bez fachowej wiedzy i narzędzi się nie obejdzie. Niezbędne będzie m.in. doprowadzenie i podłączenie zasilania do elementów wykonawczych – przykładowo rolety mogą być obsługiwane bezprzewodowym przyciskiem przyklejonym do ściany, ale ich napęd i tak musi być zasilany prądem z sieci i trzeba go połączyć z bezprzewodowym modułem sterującym. Zaletą systemów kablowych jest pewność działania, bo przesyłane sygnały są mniej podatne na zakłócenia. Nie ma też problemu z zanikaniem zasięgu lub rozładowaniem się baterii. Niestety w wykończonych, użytkowanych domach kłopotliwe jest układanie przewodów.

Istota takiego układu to współdziałanie i przesyłanie sygnałów między podłączonymi do niego urządzeniami. Informacja pochodząca z jednego czujnika lub urządzenia wykorzystywana jest przez wiele innych i wpływa na ich pracę. Cały system wcale nie musi być więc bardzo skomplikowany i wyposażony ogromną ilość czujników. Przede wszystkim należy najpierw przemyśleć, czego od niego oczekujemy i co ma robić.

Centrala, choć jest sercem instalacji inteligentnej, wcale nie musi być dużym urządzeniem fot. Somfy

Przykładowo system może pobierać prognozę pogody z Internetu i na jej podstawie w odpowiednim momencie uchylać lub zamykać okna. Gdy będą otwarte, wyłączy ogrzewanie, aby nie marnować energii. Stolarka może reagować na sygnały pochodzące z czujników umieszczonych w budynku – okna otworzą się na oścież, gdy sensor odnotuje ulatnianie się gazu czy wydobywanie się czadu. Do układu można również dołączyć czujnik jakości powietrza – okna zamkną się, gdy będzie zanieczyszczone lub zbyt wilgotne. Otwarcie nastąpi wtedy, gdy jego jakość się poprawi. W czasie upałów system spowoduje opuszczenie rolet, aby wnętrza się nadmiernie nie nagrzewały. Podobnie w mroźne noce – osłony zewnętrzne zapobiegną wychładzaniu się domu. Kolejny przykład to symulowanie obecności mieszkańców – o określonej porze instalacja włączy oświetlenie lub opuści żaluzje, aby wywołać wrażenie, że ktoś znajduje się w budynku i w ten sposób odstraszyć potencjalnych włamywaczy.

Sterowanie ogrzewaniem w domu inteligentnym

System może dostosowywać temperaturę we wnętrzach do wymagań mieszkańców, uwzględniając przeznaczenie pomieszczeń, porę dnia i działając według ustalonego harmonogramu. Współpracując np. z czujnikami ruchu, układ będzie dodatkowo sterował temperaturą w poszczególnych wnętrzach, biorąc pod uwagę obecność domowników – tam, gdzie przez dłuższy czas nikt nie przebywa, grzejniki nie muszą działać z pełną intensywnością.

Temperaturą czy też oświetleniem w pomieszczeniach można sterować z dowolnego miejsca w domu – przy użyciu smarfona fot. FIBARO

Zanim zdecydujemy się na konkretny system, dowiedzmy się dokładnie, jakie funkcje obejmuje w zakresie ogrzewania. Przykładowo pod hasłem „sterowanie urządzeniami grzewczymi” może kryć się tylko najprostszy schemat włącz/wyłącz. W zupełności wystarczy on w przypadku grzejnika elektrycznego, ale nie kotła. Ten ostatni powinien być sterowany w znacznie bardziej zaawansowany sposób, z możliwością zmiany mocy. To samo dotyczy klimatyzacji czy centrali wentylacyjnej.

Zarządzanie oświetleniem w domu inteligentnym

Dawniej w pomieszczeniach montowano najczęściej jedno źródło światła (żyrandol), sterowane łącznikiem znajdującym się obok drzwi. Obecnie w większości pomieszczeń mamy kilka, a nawet kilkanaście punktów świetlnych. Zarządzenie każdym z nich z osobna jest niekiedy mało komfortowe. Nie pozwala też na wykorzystanie możliwości, jakie daje posiadanie tylu źródeł światła.

Natynkowy bezprzewodowy kontroler przeznaczony do zarządzania scenami świetlnymi oraz do sterowania wieloma typami urządzeń, np. łącznikami, ściemniaczami, roletami fot. FIBARO

W domach inteligentnych grupuje się je zatem na różne sposoby, aranżując tzw. sceny. Punkty świetlne można aktywować wybiórczo (w dowolnej konfiguracji) jednym dotknięciem naściennego przycisku albo ekranu panelu sterowania czy smartfona. Mogą być też powiązane z kalendarzem i zegarem, czyli dobową aktywnością domowników. Do różnych czynności potrzebne jest bowiem odmienne oświetlenie. Uruchomienie sceny „gotowanie” możne np. spowodować włączenie głównej lampy w kuchni i oświetlenia podszafkowego, natomiast scena „kolacja” – zapalenie lampy nad stołem, dekoracyjnej iluminacji, a nawet odtwarzanie wybranej muzyki. Nie jest też nowością wykorzystywanie układów sterowania oświetleniem do symulacji obecności domowników. W tym celu system może np. powtarzać sekwencję włączania i wyłączania się świateł z ostatnich kilku dni. 

Zdalna obsługa drzwi zewnętrznych w domu inteligentnym

Warto się także przyjrzeć, co nowe technologie oferują zamiast tradycyjnego zamka i klucza. Zamek może być sterowany elektronicznie, a drzwi da się w takiej sytuacji otworzyć za pomocą:

• klawiatury numerycznej – wpisując kod dostępu. Urządzenie może być umieszczone na skrzydle lub na ścianie obok drzwi;
• czytnika linii papilarnych – poprzez przyłożenie do niego palca. Dla wielu osób jest to najwygodniejsza opcja. Fakt, że nie trzeba mieć przy sobie klucza ani pamiętać kodu dostępu, szczególnie przydaje się w przypadku dzieci – klucz mogłyby zgubić, a szyfr zapomnieć albo komuś zdradzić;
• Bluetooth (Bluetooth ID) – otwarcie drzwi następuje samoczynnie w momencie, gdy zbliżymy się do nich z naszym smartfonem (nie musimy wyjmować go z kieszeni). W takim przypadku podczas wchodzenia do domu możemy mieć nawet zajęte ręce;
• aplikacji na smartfonie – umożliwia zdalne otwarcie, które przydaje się na przykład, żeby wpuścić ekipę remontową, pomoc domową czy znajomych z którymi się umówiliśmy, lecz nie zdążyliśmy dotrzeć do domu na czas. Można też nadać prawo dostępu różnym użytkownikom – na określony czas i w dowolnym momencie je skasować. Tymczasowy dostęp często przyznaje się ekipie remontowej – odchodzi problem z ewentualnym zgubieniem kluczy i koniecznością wymiany zamków. Godzina każdego wejścia i wyjścia jest przy tym rejestrowana.

Drzwi wejściowe z zamkiem elektronicznym odblokują się, gdy system zlokalizuje w ich pobliżu smartfon właściciela (komunikacja Bluetooth) fot. Schüco International Polska

Elektroniczny zamek nie zawsze wymaga doprowadzenia prądu, bo może być on zasilany z baterii. Nowoczesne drzwi coraz częściej wyposażane są w pochwyt, zamiast tradycyjnej klamki. Problemem może być wówczas ich zatrzaśnięcie, gdy wyjdziemy na chwilę przed dom, a nie mamy ze sobą klucza, a w środku nie ma nikogo, kto by je nam otworzył. Nie jest to jednak problemem w przypadku zamka z czytnikiem odcisków palców lub klawiaturą kodową.

Oprócz tego, w drzwiach ze zwykłymi zamkami, ich zatrzaśnięcie oznacza zamknięcie tylko jedną prostą zapadką. W wariancie elektronicznym może to być od razu pełne ryglowanie, więc zawsze gdy wychodzimy z domu mamy pewność, że jest on solidnie zamknięty. Zamek elektroniczny przekazuje również do domowego systemu informację, czy drzwi są zamknięte.

Zdalne sterowanie oknami w domu inteligentnym

Jest to ważny aspekt zarówno w kontekście komfortu, jak i energooszczędności budynku. W domach jednorodzinnych coraz częściej spotyka się elektrycznie obsługiwane tarasowe przeszklenia przesuwne i podnoszono-przesuwne, które są dość ciężkie (400 kg). Chociaż nowoczesne systemy jezdne ułatwiają ich otwieranie i zamykanie, okna wyposażone w silnik są po prostu wygodniejsze w obsłudze. Przewody i silniki ukrywa się najczęściej wewnątrz profilu, co sprawia, że ramy takich przeszkleń są grubsze. Napęd można schować także we wnęce w podłodze. 

Ręczne otwieranie wysoko umieszczonych okien dachowych bywa trudne, dlatego automatyka jest w tym przypadku nieoceniona fot. Fakro

Automatyczne sterowanie powszechnie stosuje się w przypadku okien dachowych. Automatyka jest tu wręcz niezastąpiona. Przeszklenia montowane są bowiem niekiedy bardzo wysoko (nad salonem z antresolą, klatką schodową) i bez drabiny nie ma do nich dostępu. Do ich obsługi służą co prawda specjalne drążki teleskopowe (o długości nawet ponad 2 m), ale nie są one zbyt wygodne w użyciu. Wszystkie mechanizmy służące do elektrycznego sterowania oknami połaciowymi (silnik, sterownik, czujnik deszczu) ukrywa się w ich konstrukcji. Do obsługi używane są łączniki naścienne, piloty, smartfony i tablety z odpowiednią aplikacją. Sterować można zarówno pojedynczym oknem, jak i określonymi grupami.

Automatyczne okna dachowe wyposaża się w czujniki deszczu i wiatru. Takie rozwiązanie pozwala wyeliminować ryzyko, że gwałtowna ulewa wyrządzi szkody na poddaszu (gdy tylko zaczyna padać, sensor przesyła sygnał, a okno natychmiast się zamyka). Prawdziwy komfort zapewnia jednak włączenie stolarki do systemu inteligentnego budynku. W domu ze stacją pogodową, okna dachowe i tarasowe zamykają się samoczynnie jeszcze zanim dojdzie do opadów. 

Okna wyposażone w siłowniki, połączone z czujnikiem analizującym parametry powietrza, będą się otwierać w odpowiednim momencie, aby zapewnić optymalny klimat w pomieszczeniu fot. VELUX Polska

Zdalne sterowanie osłonami okiennymi w domu inteligentnym

W nowoczesnym budynku nie powinno zabraknąć zewnętrznych osłon przeciwsłonecznych. Najpopularniejsze są rolety, które można instalować zarówno przy oknach fasadowych, jak i dachowych połaciowych. Wszystkie korzyści z posiadania takich osłon osiągniemy jednak tylko wtedy, gdy będą one we właściwym czasie opuszczane i podnoszone. Ręczne sterowanie na dłuższą metę nie sprawdza się dobrze (szczególnie, jeśli jest ich dużo), dlatego warto zainwestować w modele z napędem.

Automatyka pozwala na sterowanie każdą roletą z osobna albo jednocześnie całą grupą, za pomocą łącznika na ścianie czy pilota (podobnie, jak w przypadku okien). Układ powiązany z automatyką pogodową, wyposażony w odpowiednie czujniki, kieruje pracą rolet, uwzględniając intensywność nasłonecznienia i porę dnia. Pozwala też na programowanie scenariuszy pracy osłon, dopasowując je do trybu życia domowników. Scenariusze umożliwiają też symulowanie obecności mieszkańców. Nie zapominajmy przy tym o doprowadzeniu zasilania do napędu rolet. Wprawdzie samo sterowanie może być bezprzewodowe, ale do silnika potrzebujemy kabla sieciowego. Ewentualnie, w miejscach, gdzie rozbudowa instalacji elektrycznej byłaby trudna, można założyć osłonę z wbudowanym w kasetę akumulatorem i baterią słoneczną.

W domu z instalacją inteligentną, zarówno osłonami wewnętrznymi, jak i zewnętrznymi steruje się przy użyciu dotykowych paneli albo smartfonów fot. VELUX Polska

Małgorzata Kolmus

Fot. VELUX Polska/FAKRO/Schüco International Polska/Somfy/FIBARO/ABB