Jak montować panele na rąbek?

Blacha płaska jest materiałem stosowanym do krycia dachów od wieków. Dawniej jej pasy łączono między sobą na rzemieślniczy rąbek stojący (felc). Ten sposób jest stosowany również obecnie, ale zamykanie połączeń wymaga od dekarzy wiedzy przekazywanej z pokolenia na pokolenie i doświadczenia. Dlatego też oprócz tradycyjnej formy, blacha płaska dostępna jest w nowoczesnym „wydaniu" - gotowych paneli, produkowanych na dowolną długość (do 7 m).

Mają one fabrycznie ukształtowane krawędzie, przypominające tradycyjny rąbek stojący. Jednak łączy się je na zatrzask - łatwo i szybko bez konieczności zaginania blachy za pomocą specjalnych narzędzi lub urządzeń dekarskich.

Krycie panelami jest też tańsze niż blach na rzemieślniczy rąbek, ponieważ nie wymagają one pełnego deskowania ani specjalnej membrany. Są one na tyle sztywne, że można je montować na ruszcie z kontrłat i łat.

Dobór blachy

W ofercie firmy Blachy Pruszyński są dostępne panele dachowe na rąbek o różnym wykończeniu powierzchni - od gładkiej po profilowaną z podłużnymi przetłoczeniami. Ze względów estetycznych inwestorzy wybierają zwykle blachy o gładkiej powierzchni. Wielu z nich jednak nie wie, że takie panele falują. Jest to typowe i naturalne dla blachy, ponieważ pod wpływem temperatury stale rozszerza się ona i kurczy.

Zastosowanie wzdłużnego profilowania na panelach ma za zadanie ograniczyć ewentualne pofalowanie powierzchni na skutek rozszerzalności termicznej materiału. Wytłaczana struktura zwiększa sztywność pokrycia, eliminuje falowanie i umożliwia zastosowanie paneli o maksymalnej długości. Wykonanie z nich pokrycia bez poziomych połączeń sprawi, że pokrycie stworzy na dachu estetyczny „rysunek”. Warto uprzedzić o tym inwestorów.

Dobrze jest też uświadomić im, że dla zredukowania hałasu, spowodowanego przez wiatr i opady, na konstrukcji (szczególnie stalowej) zaleca się pod pokryciem z paneli ułożenie maty wygłuszającej.

Panele dachowe na rąbek firmy Blachy Pruszyński ukazane w 4 różnych rodzajach profilowania.

Transport i przechowywanie paneli

Każdy z paneli jest fabrycznie zabezpieczony folią ochronną. Mimo tego podczas transportu i magazynowania należy zachować ostrożność. Podczas transportu bezwzględnie należy zabezpieczyć paczki przed przesuwaniem i zamoczeniem. Najodpowiedniejszy jest rozładunek w opakowaniach producenta przy użyciu urządzeń mechanicznych.

Rozładunek powinien być przeprowadzony specjalistycznym sprzętem lub przez odpowiednią liczbę osób tak, aby nie dopuścić do deformacji paneli. Niedopuszczalne jest przesuwanie jednego arkusza po drugim lub ciągnięcie nim po ziemi. Jeżeli na panelach powstały zadrapania lub otarcia konieczne jest zabezpieczenie ich specjalną farbą zaprawkową.

Szczególną uwagę należy zwrócić na magazynowanie w ogrzewanych magazynach. Blachy powinno się przechowywać w suchych i przewiewnych pomieszczeniach.

Nie należy dopuszczać do nadmiernego nasłonecznienia i kondensacji wilgoci pomiędzy poszczególnymi panelami. Paczek nie wolno układać bezpośrednio na ziemi, lecz na klockach o wysokości około 20 cm.

Jeżeli panele mają być składowane dłużej niż 3 tygodnie od daty produkcji należy je przejrzeć, a następnie przełożyć poszczególne arkusze przekładkami tak, aby umożliwić swobodną cyrkulacje powietrza. Folię ochronną usuwa się dopiero na etapie montażu. Nie przestrzeganie tych zasad może powodować trudności w usuwaniu folii oraz powstanie na panelach zabrudzeń po kleju.

Przygotowanie poszycia

Panele można układać na dachach z pełnym deskowaniem, jak i ze wstępnym kryciem z membrany dachowej. Przed rozpoczęciem montażu konieczne jest wymierzenie połaci i sprawdzenie geometrii więźby dachowej. Trzeba skontrolować, czy przekątne połaci dachowych są równe, a górne powierzchnie krokwi znajdują się w jednej płaszczyźnie. Jeśli tak nie jest, przed rozpoczęciem prac koniecznie trzeba skorygować niedokładności, nawet jeśli miałoby to wydłużyć czas krycia dachu.

Odpowiednie przygotowanie konstrukcji pod panele na rąbek jest niezmiernie ważne. Ma to wpływ zarówno na właściwy montaż, jak i estetykę dachu. Na tego typu pokryciu wszelkie niedokładności będą widoczne w postaci pofalowań i załamań blachy. Przed przystąpieniem do montażu należy ustalić w jakiej odległości od okapu będzie znajdował się początek kontrłat. W tym celu można wykonać model obróbki nadrynnowej i względem niej ustalić odległość, w jakiej powinny znaleźć się kontrłaty od okapu. Należy wziąć pod uwagę wysokość łat.

Kontrłaty powinny pokrywać się z krokwiami. Przy pełnym deskowaniu odległości można dobrać samemu, ale nie powinny one być większe niż 1 m.

Choć panele teoretycznie można układać na zwykłych łatach, to lepiej jednak, aby były one szersze (około 10 cm) i mocowane w odstępach maksymalnie 30 cm od siebie. To też ograniczy ewentualne falowanie blachy. Łaty powinny być wykonane z zaimpregnowanego drewna co najmniej II klasy. Przed przystąpieniem do ich montażu wzdłuż okapu rozciąga się linkę. Pozwoli ona na równoległe mocowanie łat względem pasa nadrynnowego.

Montaż paneli

Najpierw wykonuje się wszystkie niezbędne obróbki - pasa okapu, koszy, ścianek lukarn. Prace przyspieszy użycie gotowych systemowych elementów.

W zasadzie kierunek montażu może być dowolny - od prawej do lewej strony lub na odwrót. Najważniejsze przy montażu jest ułożenie pierwszego panelu prostopadle do okapu. Późniejsze skorygowanie odchylenia jest bardzo trudne, a czasem wręcz niemożliwe.

Jeżeli źle zostanie ułożony pierwszy panel, kolejne będą ułożone nierówno i utworzą wzdłuż okapu „zęby”. Ewentualne nierówności związane z brakiem kąta prostego między okapem i kalenicą maskuje się wiatrownicami.

Montaż paneli dachowych na rąbek firmy Blachy Pruszyński.

Pierwszy panel układa się, wysuwając jego dolną krawędź 4-5 cm poza obróbkę okapową. Przy krótkim okapie (niewystającym poza obrys ścian zewnętrznych), panele nie muszą być u dołu wysunięte, ale konieczne jest zastosowanie pasa podrynnowego. Jeśli dolna krawędź każdego z paneli będzie zaczepiana o brzeg listwy startowej, trzeba wyciąć zamki po obydwu stronach panelu na długości około 20 mm.

Dolną krawędź każdego z paneli podwija się na zaginarce pod spód o około 70-80°. Tak przygotowane panele zaczepia się o listwę startową. Krawędź połaci wygląda bardzo estetycznie i nie ma konieczności dodatkowego mocowania wkrętami paneli przy okapie. Trzeba pozostawić luz około 1 cm, aby blacha mogła się swobodnie odkształcać, nie powodując nieestetycznego deformowania pokrycia.

Każdy panel ma wzdłuż krawędzi fabrycznie wykonane otwory montażowe ułatwiające mocowanie do łat.

Do montażu stosuje się specjalne wkręty z płaskim łbem (odpowiednie do łat drewnianych oraz stalowych) lub wkręty samowiercące. Ważne jest, aby wkręty z płaskim łbem znalazły się na środku otworu montażowego.

Wkręt należy wkręcić do oporu, a następnie odkręcić 0,5 obrotu wkrętarki. To umożliwi swobodne odkształcanie się pokrycia wskutek rozszerzalności cieplnej materiału i dzięki temu zapobiegnie pofalowaniu paneli. Przykręcenie paneli na sztywno wywołałoby naprężenia powodujące deformację paneli, a w efekcie rozszczelnianie się, a nawet odrywanie pokrycia.

W miejscach szczególnie narażonych na działanie siły ssącej wiatru - między innymi wzdłuż okapów, szczytów, kalenic, kominów i okien połaciowych - panele powinny być przykręcane do każdej łaty. Do wyznaczenia szerokości takiej strefy można wykorzystać wzór 0,1 b (gdzie b jest długością połaci) lub przyjąć, że będą to dwa skrajne panele z każdej strony. Liczba wkrętów w strefach skrajnych powinna wynosić 8 szt./m², a w strefach środkowych 4-5 szt./m².

Jeśli połać przekracza dopuszczalną długość paneli, konieczne jest ich połączenie na długości. W takiej sytuacji arkusze układa się naprzemiennie (raz krótszy, raz dłuższy). Na połączeniu paneli ułożonych obok siebie konieczne jest wycięcie zamków w pierwszym i co drugim panelu.

Zamek wycina się z obydwu stron łącznie z grzbietem na długości koniecznego zakładu. Po założeniu górnego arkusza połączenie można zaklepać (na długości zakładu) gumowym młotkiem lub zaginarką w taki sposób, aby była możliwość zatrzaśnięcia zamka kolejnego arkusza.

Jeżeli po ułożeniu arkuszy do krańca dachu ostatni panel nie kończy się listwą z otworami montażowymi zaleca się zamocowanie go do kontrłaty szczytowej.

Wzdłuż krawędzi mocujemy dodatkową listwę o wysokości 31 mm, do której zostanie zamontowany panel i obróbka. Po dopasowaniu na odpowiednią szerokość, panel należy dociąć zostawiając około 30 mm zapasu na podgięcie krawędzi o 90°. Następnie w pogiętej części nawierca się otwory montażowe tak, aby wkręt miał luz roboczy 2-3 mm. Tak przygotowany arkusz montuje się do zamontowanej wcześniej kontrłaty.

Kalenicę zamyka się gąsiorami systemowymi. Jeśli zastosowana jest membrana wstępnego krycia, w kalenicy mocuje się do połaci za pomocą wkrętów samowiercących obróbkę pośrednią. Ostatnią łatę montuje się około 10 cm poniżej kalenicy w taki sposób, aby obróbka pośrednia była zamocowana tylko do paneli.

Ze względu na rozszerzalność cieplną materiału należy zwrócić szczególną uwagę, aby nie połączyć obróbki z ostatnią łatą. Zapewniamy w ten sposób pokryciu możliwość kompensacji ewentualnych naprężeń. Do tak przygotowanej konstrukcji mocuje się gąsiory. Takie rozwiązanie nie wymaga stosowania uszczelek. Na koniec do krawędzi bocznych dachu przytwierdza się wiatrownice.

Źródło, zdjęcia i film: Blachy Pruszyński