2021-04-21 17:37:59 
Wiertła do różnych materiałów
Niezbędnym wyposażeniem wiertarek są różnego rodzaju wiertła umożliwiające wykonywanie otworów różnorodnych materiałach. Z pewnością w domowym warsztacie potrzebne będą przynajmniej podstawowe ich rodzaje i różnych średnicach zależnie od zakresu prowadzonych robót.
Standardowe wiertła kręte do wiercenia w metalach produkowane są ze stali szybkotnącej HSS, ale do wykonywania otworów w twardych stalach np. stali nierdzewnej, konieczne jest użycie wierteł kobaltowych HSS-Co lub tytanowych HSS-TIN. Zakres średnic przewidzianych do zamocowania w wiertarkach ręcznych i typowym uchwycie trójszczękowym to najczęściej 1,5-13 mm.
O efektywnej pracy wiertła decyduje ostrość krawędzi tnących i kąt ich rozchylenia - standardowo 118° lub 130°, co może wymagać okresowego ich ostrzenia przy użyciu odpowiedniej ostrzałki. Wiertła te mogą też być przystosowanego do konkretnych zastosowań np. do wiercenia w cienkiej blasze czy zintegrowane z pogłębiaczem do wykonywaniu otworów pod wkręty stożkowe.
Wiertłami do metali można wiercić w drewnie i materiałach drewnopochodnych, tworzywach sztucznych, choć nie zawsze pozwalają na uzyskanie optymalnych efektów pracy np. z powodu możliwości odłupywania krawędzi otworu. Pożądanym wyposażeniem wiertarki będzie stojak, przydatny zwłaszcza przy wierceniu w małych przedmiotach lub, gdy wymagana jest duża precyzja.
Przed rozpoczęciem wiercenia w miejscu otworu należy wykonać tzw. punktowanie (punktakiem, ostrym bolcem) - wgłębienie, które zapobiegnie ślizganiu się wiertła po powierzchni. Obroty wiertarki należy dobrać do rodzaju materiału jak i średnicy wiertła kierując się zasadą - mała średnia, duże obroty - i efektywnością zagłębiania się w materiał.
Przy wierceniu głębokich otworów w metalu wskazane jest chłodzenie wiertła choćby wodą czy rzadkim olejem. Przy wierceniu otworów o większym rozmiarze - np. powyżej 8-10 mm - pracę warto prowadzić dwuetapowo - najpierw wiertłem o mniejszej średnicy a później o docelowej. Efektywność dużego wiertła ogranicza opór tzw. ścinu, czubka wiertła, który daje znikome skrawanie, a tylko wtłacza się w materiał.
Przy pracach w domu często wykorzystywane są wiertła do betonu współpracujące z wiertarką udarową lub młotowiertarką. W pierwszym przypadku wiertła te mają część chwytną przystosowaną do typowych uchwytów wiertarskich o przekroju okrągłym, trójkątnym lub sześciokątnym i wymiarze nieco mniejszym niż nominalna średnica wiercenia. Na końcu wiertła umieszczona jest płytka z węglika spiekanego(widii), która stanowi ostrze pozwalające na kucie i wiercenie.
Efektywność pracy tych wierteł będzie zadowalająca przy zagłębianiu się w niezbyt twardych materiałach ściennych - w cegle ceramicznej, silikatowej, niskiej klasy betonie, a samo wiercenie wymaga wywierania dość dużego nacisku półosiowego. Wiertła te często też się luzują - zwłaszcza z uchwytem walcowym.
Znacznie efektywniejszą pracę zapewniają młotowiertarki wyposażone w wiertła mocowane zatrzaskowo typu SDS plus. Ich część chwytna ma zawsze tą samą średnicę, niezależnie od ich nominalnego rozmiaru. Ich część skrawająca może mieć różne formy, choć w standardowych narzędziach to pojedyncza wlutowana płytka z węglika spiekanego. Podczas wiercenia młotowiertarki nie trzeba mocno dociskać - wystarczy zapewnienie stałego styku wiertła podłożem, a przy głębszych otworach wiertło należy okresowo wycofywać, co pozwala na usunięcie zwiercin. Podczas wiercenia otworów w podłodze wskazane jest okresowe odsysanie pyłu np. odkurzaczem.
Otwornice do muru i ceramiki
Osadzenie w ścianie puszek rozdzielczych instalacji elektryczne oraz pod gniazdka i wyłączniki, wymaga wywiercenia otworów o dużej średnicy najczęściej 67 mm lub 80 mm. Do tego celu , zależnie od rodzaju podłoża wykorzystuje się otwornice widiowe, wolframowe lub z nasypem diamentowym. Otwornice widiowe wycinają otwór dzięki ostrzom z węglika spiekanego rozmieszczonym na obwodzie garnkowego trzonka.
W miękkich materiałach mogą pracować w trybie obrotowym, a w twardych z użyciem udaru wytwarzanego również przez młotowiertarkę jeśli mają uchwyt typu SDS plus. W praktyce, wykorzystywane są głównie to wiercenia w surowych ścianach z cegły i betonu.
Do wiercenia bezudarowego przeznaczone są otwornice z nasypem wolframowym, którymi przy użyciu zwykłej wiertarki można wykonać otwory w murze a także płyta g-k i podobnych. Sprawdzają się też przy wierceniu w miękkiej ceramice ściennej, ale słabo radzą sobie np. z gresem, do którego doskonale nadają się otwornice diamentowe.
To narzędzie dostępne jest w dwóch wersjach - jako profesjonalne przystosowane do zamocowania na szlifierce kątowej (mocowane bezpośrednio na wrzecionie z gwintem M14) lub do użytku amatorskiego, w połączeniu z wiertarką.
Otwornice diamentowe z reguły nie mają wierteł centrujących, co wymaga nabycia sporej wprawy przy rozpoczynaniu wiercenia - zwłaszcza w elemencie dekoracyjnym, łatwo bowiem uszkodzić powierzchnię. Pomocna w tym może być specjalna, przyssawna prowadnica lub zakup droższej otwornicy z wiertłem centrującym. Zaleca się wykonywanie wiercenia „na mokro”, co znacząco zwiększa trwałość narzędzia.
Końcówki do wkręcania
Przy korzystaniu z wiertarko-wkrętarki do dokręcania wkrętów z nacięciem krzyżakowym koniecznie musimy dobrać właściwą końcówkę. Z pozoru podobne nacięcia mogą być bowiem przystosowane do jednego z dwóch typów końcówek tzw. bitów, oznaczonych jako PZ lub PH różniących się geometrią. Nacięcia typu PH (Philips) stosowane są głównie we wkrętach do metalu (blachowkrętach) natomiast PZ (Pozidriv) we wkrętach do drewna.
W razie wątpliwości, jaką końcówkę należy dobrać, należy obejrzeć główkę wkrętu - dodatkowe płytkie nacięcia między rowkami głównymi wskazują, że jest to wkręt typu PZ. Użycie niewłaściwej końcówki - bitu prowadzi z reguły do uszkodzenia nacięć i sporych trudności z usunięciem źle dokręconego wkrętu.
Przy ustawianiu momentu dokręcania najpierw nastawiamy sprzęgło na przewidywaną niższa wartość, a dopiero później zwiększamy nastawę, tak, aby nie spowodować uszkodzenia materiału. Przy mocowaniu płyt gipsowo-kartonowych przydatne będą końcówki z ogranicznikiem głębokości wkręcenia. Uchwyt sześciokątny do osadzania bitów można też wykorzystać do zamocowania odpowiedniego uchwytu wiertarskiego lub nawet bezpośrednio wierteł z uchwytem typu bit. Zamocowana te nie są jednak stabilne i wiertło chwieje się podczas pracy.
Tarcze do cięcia metalu i kamienia
Podstawowymi narzędziami roboczymi do współpracy ze szlifierkami kątowymi są tarcze do cięcia i szlifowania metalu, betonu oraz twardych materiałów ceramicznych (np. płytek gresowych). Zależnie od rodzaju obrabianego materiału różny jest materiał ścierny i spoiwo, ale wszystkie tarcze ceramiczne są zbrojone włóknem szklanym, co chroni przed rozerwanie przy pracy na dużych obrotach (6500-11 000 obr/min zależnie od średnicy).
Do cięcia materiałów twardych - kamienia, zbrojonego betonu, ceramiki używa się tarcz stalowych z nasypem diamentowym do pracy na sucho lub mokro. Poszczególne rodzaje tarcz mają określony zakres rekomendowanych do obróbki materiałów, dla których uzyskują optymalną efektywność pracy, a szczegółowe informacje o produkcie można znaleźć w kartach technicznych wyrobu.
Nieco inny kształt i grubość mają tarcze przeznaczone do szlifowania. Absolutnie do takiej pracy nie mogą być zamiennie wykorzystywane tarcze do cięcia - grozi to ich rozerwaniem. Tarcze szlifierskie najczęściej wykorzystywane są do usuwania nadlewów, wygładzania spoin, a w formie garnkowej do szlifowania dużych płaszczyzn betonowych przy użyciu szlifierek wolnoobrotowych. Przy wygładzaniu skomplikowanych powierzchni używane są również elastyczne tarcze fibrowe lub talerzowe listkowe, o różnej granulacji ścierniwa umożliwiające obróbkę zgrubną i wykańczającą.
Szlifierki kątowe należą do jednych z najniebezpieczniejszych elektronarzędzi, dlatego przy ich obsłudze należy zachować daleko posuniętą ostrożność. Ze względu na duże prędkości obrotowe mocowane narzędzia muszą być do tego dostosowane z podaniem dopuszczalnej prędkości obwodowej, co pozwala określić max. obroty, na jakich mogą pracować (również bez obciążenia). Przykładowo narzędzie dostosowane do pracy z prędkością do 60 m/s i o średnicy 150 mm nie może osiągać więcej niż 7600 obr/min, co wynika wyliczenia:
N max = V max / π D
N max (m/min) = 60 m/s x 60 / 3,14 x 0,15 m
Tarcze tnące czy szlifierskie nie mogą mieć pęknięć i wyraźnych wykruszeń oraz bezwzględnie należy pracować z zamontowaną osłoną tarczy i w okularach ochronnych. Strumień iskier wytwarzanych przy cięciu metali może stać się przyczyna pożaru, jeśli skierowany zostanie na materiały łatwopalne.
Przy pracy szlifierką kątową kierunek obrotów powinien być taki, aby pył kierowany był do przodu, a nie w stronę osoby obsługującej. Podczas pracy szlifierki nie należy zbyt mocno dociskać - cięcie czy szlifowanie następuje bowiem dzięki wysokiej prędkości obrotowej, a silny docisk powoduje jedynie niepotrzebne obciążenie silnika i może doprowadzić do rozerwania się tarczy.
autor: Redakcja BudownicwaB2B
opracowanie: Aleksander Rembisz
zdjęcia: Klingspor, Rubi Polska, Hikoki
Komentarze