2020-04-16 08:13:54 
- Jak zatrzymać ciepło w domu?
- Jak usunąć mostki termiczne w ścianach?
- Dlaczego mostki cieplne powstają w strefie fundamentowej?
- Jak poprawić ciepłochronność okien?
- Jak uniknąć powstawania mostków termicznych w dachu?
- Jak uniknąć powstawania mostków cieplnych przy połączeniu balkonu ze ścianą budynku?
Jak zatrzymać ciepło w domu?
Mostki cieplne, zwane też termicznymi, to poważny problem nie tylko w domach budowanych 20, 30 lat temu. Również obecnie, gdy do kwestii energooszczędności przykłada się większą wagę, zdarza się, że przez nieprawidłową zaprojektowany albo niechlujnie wykonany fragment ściany, stropu czy dachu w sposób niekontrolowany ucieka z budynku ciepło.
Dzieje się tak przy dużych różnicach temperatury wewnątrz i na zewnątrz budynku. Wychłodzona przegroda oznacza nie tylko wyższe rachunki za ogrzewanie, ale także problemy eksploatacyjne. Jeżeli w strefie mostka temperatura powierzchni przegrody znacznie się obniży, może zostać przekroczony tzw. punkt rosy, w którym para wodna zawarta w powietrzu wewnątrz pomieszczeń zaczyna się skraplać.
Na zawilgoconych przegrodach pojawiają się pleśnie i inne grzyby, co może mieć bardzo poważne konsekwencje zdrowotne dla domowników (alergie, schorzenia układu oddechowego, choroby reumatyczne itp.).
Mostki termiczne dzieli się m.in. na liniowe i punktowe. Kryterium jest tu ich kształt. Te pierwsze dotyczą zazwyczaj obwodów okien i drzwi, krokwi dachowych, wieńców stropów itp. Powstają, ponieważ w tych miejscach często brakuje termoizolacji, bo np. ułożono ją niestarannie albo zastosowano materiał o słabszych właściwościach cieplnych.
Mostki punktowe związane są z miejscowym użyciem innego materiału, np. łączników wykorzystanych do mocowania termoizolacji. Inny podział związany jest z przyczyną powstania mostka. Konstrukcyjne pojawiają się na skutek decyzji podejmowanych przy wyborze technologii budowy i materiałów.
Typowy przykład to wykonanie nadproży w ścianach jednowarstwowych tylko ze zbrojonego betonu. Mostki geometryczne powstają natomiast w związku z kształtem budynku, np. w narożnikach domu, gdzie zewnętrzna powierzchnia oddawania ciepła jest większa od powierzchni jego dostarczania. Poniżej przedstawiamy charakterystykę najczęściej występujących mostków termicznych i sposoby ich eliminacji.
Mostki termiczne w ścianach
Ryzyko wystąpienia mostków termicznych to największa wada ścian jednowarstwowych. Powinno się je wykonywać z elementów murowanych na zaprawę ciepłochronną albo klejową na cienkie spoiny. Zdarza się jednak, że wykonawcy stosują tańszą zaprawę cementowo-wapienną. Ma ona grubszą warstwę, w efekcie czego w murze pojawiają się całe linie o wyraźnie gorszych parametrach cieplnych.
Problemy z ciepłochronnością mogą się też pojawić na skutek złego spasowania pustaków łączonych na pióro i wpust. Inny problem w ścianach jednowarstwowych to stosowanie materiałów o gorszych parametrach termoizolacyjnych. Dotyczy to nadproży okiennych i wieńców, które – ze względu na większą wytrzymałość – muszą być wykonane z żelbetu.
Niestety, zatrzymują ciepło znacznie mniej skutecznie niż pustaki z ceramiki poryzowanej albo beton komórkowy. Rozwiązaniem jest wykorzystanie wyrobów systemowych, takich jak nadproża żelbetowe wykonane w kształtkach ceramicznych i kształtki do obudowy wieńca. Dodatkowo nadproża układa się na ścianach z przekładką z termoizolacji.
Producenci oferują te elementy w różnych wymiarach i długościach. Mostki termiczne mogą też pojawić się w przegrodach dwuwarstwowych. Przyczyną jest zazwyczaj brak staranności wykonawców podczas montażu ocieplenia. Jeżeli pomiędzy płytami styropianowymi zostawią szpary, powierzchnię pokryją zaprawą klejącą, siatką montażową i tynkiem, usterek nawet nie dostrzeżemy – problemy zaczną się dopiero podczas eksploatacji domu.
Dlatego ważny jest nadzór nad pracami ociepleniowymi. Aby uniknąć szpar, płyty ocieplenia można ułożyć dwuwarstwowo z przesunięciem, albo zastosować styropian frezowany, który układa się na zakładkę. W razie wystąpienia szczelin, trzeba je koniecznie uzupełnić dokładnie przyciętymi kawałkami materiału izolacyjnego albo pianką niskoprężną.
Jeżeli projekt przewiduje kołkowanie płyt ociepleniowych, zamiast zwykłych łączników można użyć tzw. termodybli (kołki umieszcza się w zagłębieniu, a następnie zatyka krążkiem ze styropianu lub wełny), co pozwala wyeliminować punktowe mostki cieplne. Również w przypadku ścian dwuwarstwowych ważne jest prawidłowe ocieplenie wieńców stropowych i nadproży.
Powstawanie mostków cieplnych w strefie fundamentowej
Specjalnego „potraktowania” wymaga też styk ściany fundamentowej i podłogi na gruncie. W budynku posadowionym na betonowych ławach izoluje się nie tylko te elementy, ale też murowane ściany fundamentowe, stojące na nich ściany zewnętrzne i podłogę na gruncie. Aby jednak uniknąć mostka termicznego na styku tych trzech elementów, ocieplenie ściany fundamentowej musi łączyć się z ociepleniem ścian warstwowych.
Z kolei izolacja podłogi na gruncie powinna się stykać ze ścianą nośną, a nie fundamentową, która zazwyczaj ma gorszą izolacyjność termiczną. W strefie cokołowej można też zastosować bloczki termoizolacyjne. Układa się je na ścianie fundamentowej (na podkładzie z papy), jako pierwszą warstwę przegród zewnętrznych budynku.
Elementy te wpływają na podniesienie temperatury na wewnętrznych powierzchniach ścian w rejonie cokołu budynku. W domach stojących na płycie fundamentowej, jej izolację cieplną również należy połączyć z ociepleniem ścian warstwowych.
Ciepłochronność okien
Choć ciepłochronność okien jest wyraźnie niższa niż ścian, samej stolarki nie traktuje się jak mostka cieplnego. Ale może nim być miejsce połączenia okna ze ścianą. Dzieje się tak wtedy, gdy montaż przeprowadzono wadliwie, albo niezgodnie z obecnymi standardami. Do niedawna przestrzeń pomiędzy murem a oknem uszczelniano samą pianką poliuretanową.
Obecnie zaleca się tzw. montaż warstwowy, polegający na użyciu dodatkowych taśm. Osłania się nimi piankę – od strony pomieszczenia taśmą paroszczelną, a od zewnątrz – paroprzepuszczalną, które przykleja się do ramy okna. Takie rozwiązanie pozwala odpowiednio zabezpieczyć piankę i miejsce styku okna ze ścianą.
Nazwa metody związana jest z powstałymi w ten sposób warstwami. Zewnętrzna chroni przed wnikaniem wilgoci od zewnątrz, przy jednoczesnym umożliwieniu wyprowadzenia jej z wewnątrz domu na zewnątrz. Środkową pełni rolę izolatora termicznego i akustycznego. Natomiast wewnętrzna osłania warstwę izolacji termicznej, uniemożliwiając przenikanie do niej pary wodnej i wilgoci z wnętrza budynku.
Montaż warstwowy jest więc bardziej skuteczny od tradycyjnego (niestety, też droższy) – pozwala wyeliminować ryzyko powstawania liniowych mostków termicznych. Dodatkową ochronę przestrzeni pod oknem można uzyskać montując tzw. ciepłe parapety, czyli odpowiednio wyprofilowane kształtki z twardego styropianu EPS lub polistyrenu ekstrudowanego XPS.
Nie dopuszczają one do przedmuchów i występowania mostków termicznych między oknem i parapetem, a także powstawania zawilgoceń. Jednocześnie są oparciem dla parapetu wewnętrznego i zewnętrznego. Kolejne rozwiązanie, polecane do domów energooszczędnych i pasywnych z murem dwu- i trójwarstwowym, to montaż okna w warstwie ocieplenia.
Polega na zamocowaniu stolarki przed ścianą nośną za pomocą specjalnych kotew i konsoli wsporczych, albo ram instalacyjnych, które przytwierdza się do muru na klej i wkręty bądź dyble. Według specjalistów ten sposób pozwala niemal całkowicie wyeliminować mostki termiczne wokół ościeżnicy.
Dach a mostki termiczne
W naszym kraju buduje się najczęściej domy jednorodzinne z poddaszem użytkowym. W takim budynku dach pełni podwójną rolę – nie tylko chroni go przed niekorzystnymi warunkami atmosferycznymi, ale także jest przegrodą zewnętrzna, która powinna zatrzymywać w domu ciepło.
Jak w tym przypadku spełnić kryteria termoizolacyjne, które stawiane są ścianom zewnętrznym? Kluczowe jest dokładne ocieplenie połaci. Zazwyczaj wykorzystuje się do tego wełnę mineralną lub szklaną w postaci mat bądź płyt. Izolację o grubości 15 cm umieszcza się pomiędzy krokwiami (właśnie taką wysokość mają przeważnie te elementy).
Wełna ma tę zaletę, że dzięki sprężystości włókien bardzo dokładnie wypełnia ocieplaną przestrzeń. Taki sposób termoizolacji, dość często praktykowany, to jednak... gotowy przepis na dach z liniowymi mostkami termicznymi. Powstają one w miejscu krokwi, ponieważ ich izolacyjność jest kilka razy mniejsza od izolacyjności wełny tej samej grubości.
Dlatego ocieplenie należy układać w dwóch warstwach – pierwszą pomiędzy belkami i drugą, prostopadle do niej, również na elementach konstrukcyjnych więźby. Taka metoda nie tylko eliminuje mostki termiczne, ale też pozwala spełnić wymagania dotyczące termoizolacyjności dachu.
Zgodnie z prawem współczynnik U tej przegrody na poddaszu użytkowym nie może przekraczać 0,18 W/(m²·K), zaś już od 2021 r. – 0,15. W tym miejscu warto jeszcze wspomnieć o istotnym elemencie ocieplenia połaci, czyli o paroizoalcji.
Mocuje się ją (z przynajmniej 10-cm zakładami) na stalowym lub drewnianym ruszcie, który stanowi oparcie dla wykończenia połaci – płyt g-k, boazerii itp. Jej zadaniem jest ochrona ocieplenia przed kondensacją pary wodnej, która gromadzi się na poddaszu. Krokwie to nie jedyne miejsca na tej kondygnacji, gdzie mogą występować mostki termiczne.
Innym jest styk połaci dachu i ściany zewnętrznej. Zazwyczaj wykonane są one z różnych materiałów (drewno– elementy murowe) i często ocieplone różnymi materiałami (wełna–styropian). Do tego dach wykonuje często inna ekipa niż ściany. Nie stanowi to problemu, o ile fachowcy pamiętają o zachowaniu ciągłości termoizolacji.
Ważne jest też staranne ocieplenie ścianki kolankowej – zarówno od wewnątrz, jak i od góry, gdzie zamocowana jest murłata.
Jak zapobiegać ucieczce ciepła przez połączenie balkonu z budynkiem?
Do niedawna trudno było sobie wyobrazić dom jednorodzinny bez balkonu. Obecnie wielu inwestorów rezygnuje z tego elementu, wybierając taras. Jednym z najważniejszych powodów jest chęć uniknięcia w tym miejscu mostków cieplnych. Nie jest o nie trudno, ponieważ balkon stanowi najczęściej wspornikowa płyta żelbetowa, której w praktyce nie da się dokładnie ocieplić.
Czy trzeba więc rezygnować z balkonu? Niekoniecznie. Można zdecydować się na konstrukcję samonośną, opartą na niezależnych słupach, całkowicie oddylatowaną od budynku. W takim wariancie płyta może być wykonana z dowolnego materiału – nie tylko z betonu, ale także z drewna albo stali. Inne rozwiązanie to zastosowanie systemowego łącznika do termicznego rozdzielania wystających elementów konstrukcji. W ten sposób można połączyć balkon z płytą stropową.
Łącznik izoluje ciepłą część konstrukcji budynku od części zimnej i znacznie zmniejsza straty ciepła. Na balkonie występują nie tylko mostki liniowe, ale też punktowe. Mowa o miejscach mocowania stalowej balustrady. Taka sama sytuacja może zresztą wystąpić w innych miejscach, np. na ścianach, gdzie mocowania rozmaitych konstrukcji, np. anten albo daszków, przenikają przez warstwę ocieplenia.
W celu ograniczenia ucieczek ciepła, przy montażu wykorzystuje się elementy pośrednie o wyższej termoizolacyjności, np. drewniane klocki. Przykręca się je do ściany i dopiero do nich mocuje stalowe konstrukcje.
Autor: Norbert Skupiński
Zdjęcie otwierające: ZCB Owczary
Komentarze