2023-02-11 22:07:09 
Podstawowe funkcje, jakie będzie pełnić oświetlenie to tzw. oświetlenie ogólne, robocze, a niekiedy również dekoracyjne. Tworzą je punkty oświetleniowe w różnorodnych formach stylistycznych i technicznych emitujące światło skupione lub rozproszone.
Charakterystyka i parametry źródeł światła
Do podstawowych parametrów charakteryzujących rozchodzenia się promieni świetlnych należy intensywność ich natężenia jak równomierność rozłożenia na oświetlanej powierzchni Jego miarą jest jednostka zwana luxem (lx), która określa poziom jasności na powierzchni 1 m2 oświetlonej strumieniem światła o intensywności 1 lumena - 1lx = 1 lm/m2.
Bazowy strumień światła wychodzący z jego źródła (np. żarówki, diody LED, świetlówki) może być wysyłany pod różnymi kątami rozchodzenia się, a w zależności od formy lampy i emitować światło skupione lub rozproszone.
Jako oświetlenie ogólne z reguły wykorzystujemy oświetlenie rozproszone, co ogranicza powstawanie znacznych kontrastów w intensywności oświetlenia w pomieszczeniach, a także zapewnią ochronę przed olśnieniem, gdy źródło światła o dużym natężeniu stanie się bezpośrednio widoczne.
Oprócz natężenia oświetlenia istotna cechą źródła światła jest tzw. temperatura barwowa strumienia świetlnego , która wpływa na odbiór kolorów przedmiotów znajdujących się w pomieszczeniu. Punktem odniesienia jest oświetlenie światłem naturalnym, które składa się z pełnego spektrum pasma promieniowania widzialnego od czerwieni do fioletu.
Problem z "zafałszowaniem" kolorów dotyczy popularnych źródeł światła, w których tworzenia strumienia światła białego w lampach wyładowczych (świetlówkach) czy elektoluminiscencyjnych (LED), nie zapewnia ciągłego widma barwowego, jak w świetle słonecznym, ale składa się z "pików" odpowiadającym kilku długościom widzialnego promieniowania świetlnego.
Miara jakości odtwarzania barwy w świetle pochodzącym z takich lamp jest wskaźnik CRI podawany najczęściej jako wartość Ra, która dla światła dziennego i z tradycyjnych żarówek wynosi 100, a dla pozostałych lamp z reguły 80-85.
Lampy LED i temperatura barwowa
Tradycyjne żarowe źródła światła ("zwykłe" żarówki) praktycznie zostały całkowicie wyeliminowane jako oświetlenie funkcjonalne, nie tylko z powodu ograniczeń formalnych, wynikających z niskiej efektywności energetycznej, ale i niewielkiej ich trwałości, wysokiej temperatury przekazywanej na oprawę.
Obecnie podstawowym źródłem światła stały się różnorodne odmiany lamp LED przystosowane do zamontowania w tradycyjnych oprawach jak i zastosowaniach specjalnych. Światło wytwarzane jest w wyniku elektrolumininescencji specjalnych diod, przy czym jego barwa związana jest z rodzajem zastosowanego materiały półprzewodnikowego.
Diody te nie wytwarzają bezpośrednio światła białego, ale uzyskuje się je poprzez pokrycie diody niebieskiej żółtą powłoką lub umieszczenie w jednej obudowie diody trójbarwnej (czerwonej, zielone i niebieskiej). Sposób tworzenia światła białego wpływa na to, jaką uzyskamy jego temperaturę barwową.
W praktyce lampy LED-owe wytwarzają najczęściej światło "ciepłe" o temperaturze barwowej 2700-3000 K lub "zimne" o temperaturze barwowej 6000-6500 K . W praktyce ledowe źródło światła składa się z wielu połączonych diod tworzących różnorodne konfiguracje strukturalne.
Dopasowanie źródeł światła do opraw oświetleniowych
Oprawy oświetleniowe muszą spełniać określone wymagania użytkowe jak i wynikające z konieczności dopasowania do zastosowanych źródeł światła.
Pod względem funkcjonalnym różnią się zdolnością do rozpraszania lub ukierunkowania światła, możliwością regulacji ustawienia jak też sposobem zamontowania - wiszące, naścienne, do wbudowania czy wolnostojące.
W miejscach narażonych na rozchlapywanie wody (np. łazienki) zainstalowane lampy powinny dodatkowo posiadać odpowiednią klasę bryzgoszczelności. Zależnie od formy lampy są one dostosowane do zainstalowania źródła światła poprzez różne rodzaje złączy.
Powszechnie używane w większości opraw, żyrandoli czy zwisów są złącza gwintowane ze standardowym gwintem Edisona o oznaczeniu E27 lub E14, w którym liczby określają jego średnicę. Umożliwia to wstawienie różnych "żarówek" - tradycyjnych, kompaktowych lub LED.
Ograniczeniem mogą być jedynie wymiary pozwalające na umieszczenie ich w oprawie jak i dopuszczalna moc ze względu na nagrzewanie.
W oprawach reflektorowych montowane są złącza GU10 przystosowane do zasilania napięciem 230 V żarówek halogenowych lub LED.
Natomiast oprawy specjalne - zwłaszcza miniaturowe - często stanowią integralne zestawienie ze źródłem światła, co praktycznie uniemożliwia jego wymianę i skutkuje konieczność zainstalowania całej, nowej lampy, ale na szczęście są one dość tanie.
Jak dobrać odpowiednie oświetlenie?
Oświetlenie musimy przede wszystkim dostosować do funkcji jaką ono ma spełniać, gdyż może pełnić rolę światła podstawowego przy wykonywaniu zwykłych czynności i bezpieczną komunikację lub jako oświetlenie robocze bądź dekoracyjne.
Oświetlenie ogólne realizowane jest najczęściej jako rozproszone, użyciem różnorodnych opraw umieszczonych na suficie lub wysoko na ścianach. Efekt rozproszenia dają m. in. matowe klosze i ekrany, a także w postaci światła odbitego od sufitu, które emitowane jest z ukrytych lamp np. w postaci popularnych taśm LED.
Jako dolną granice natężenia światła umożliwiającą rozpoznawanie szczegółów otoczenia przyjmuje się wartość 20 lx, a orientacyjnie dla pomieszczeń mieszkalnych, wypoczynkowych natężenie oświetlenia powinno zawierać się w granicach 100-300 lx, przy czym warto przewidzieć możliwość płynnej lub skokowej jego regulacji.
Oświetlenie robocze w formie skupionej, instalowane w miejscu wykonywania jakiejś pracy nie może oślepiać i powodować powstawanie cieni. Jego intensywność i ukierunkowanie dostosowuje się do rodzaju wykonywanych czynności np. przy pracy z komputerem wskazane jest miejscowe oświetlenie na poziomie 500 lx.
W kuchni, przy typowej zabudowie, celowe będzie zamontowanie lamp w formie liniowej pod szafkami ze skierowaniem światła na blat kuchenny. Wygodne użytkowanie garderoby czy szafek kuchennych umożliwi instalacja punktowego oświetlenia w ich wnętrzu, w postaci samoczynnie załączanych małych opraw z wbudowaną diodą LED i umieszczonych od frontu na różnych wysokościach np. zaczepowo na zawiasach drzwiczek.
Ze wglądu na krótkotrwałe wykorzystanie mogą one stanowić autonomiczny punkt świetlny z własnym z zasilaniem akumulatorowym i załączaniem czujnikiem ruchu lub z zasilaniem z sieci i samoczynnym wyłącznikiem przyciskowym.
Autor: Redakcja BudownicwaB2B
Opracowanie: Aleksander Rembisz
Zdjęcie główne: Nowodvorski Lighting
Komentarze