Dobór i układanie płytek ceramicznych

Dobór płytek do podłoża 

Potoczna nazwa płytek ceramicznych (glazura, terakota, klinkier bądź gres), już w przybliżeniu określa zakres ich zastosowania. Jednak rzeczywiste właściwości techniczne poszczególnych rodzajów podawane są przez producenta w postaci oznaczeń na opakowaniu lub w karcie technicznej wyrobu. Ułatwieniem przy wyborze płytek są tworzone przez producentów tzw. kolekcje przeznaczone do układania w np. w łazience, kuchni czy salonie charakteryzujące się odpowiednio dobranymi parametrami.

Podstawową cechą decydującą o zastosowaniu płytek jest ich mrozoodporność wynikająca z nasiąkliwości - na zewnątrz można układać okładziny o nasiąkliwości E< 3%. Kolejna to ścieralność, która dotyczy płytek podłogowych i oznaczana jest klasą PEI od I do V - w domach jednorodzinnych układane są głównie płytki klasy III i IV. Przy tych okładzinach trzeba również uwzględnić śliskość powierzchni, a w pomieszczeniach mokrych wskazane jest układanie płytek klasy R12 lub R13.

Do mocowania płytek na tarasie używa się zapraw mrozoodpornych, wysoko odkształcalnych. Fot. SOPRO 

W karcie technicznej podane są także informacje przydatne podczas układania np. tolerancja wymiarowa, kalibracja, tonacja (odchylenie od barwy wzorcowej), co pozwala na ujednolicenie wyglądu pokrycia. Duże znaczenie mają także wymiary płytek ze względu na dobór rodzaju kleju montażowego.

Jak określić ilość potrzebnych płytek?

Tradycyjny sposób wyliczenia ilości potrzebnego materiału polegający na pomiarze powierzchni w m², przeznaczonej pod okładziny plus 10%, nie zawsze się sprawdzi, zwłaszcza gdy układane będą pokrycia dużego formatu i z ukierunkowanymi zdobieniami. W takich przypadkach konieczne może być rozrysowanie układu płytek z uwzględnieniem koniecznych docięć jak i ilości nieuniknionych odpadów.

Ilość potrzebnego materiału określimy wtedy w sztukach, a nie w m² dodając pewien zapas na ewentualne uszkodzenia, bądź późniejsze naprawy. Powinniśmy także ustalić układ pokrycia i takie rozmieszczenie, aby nie trzeba było uzupełniać okładziny wąskimi płytkami. Należy wiec dążyć do takiego ich ułożenia, aby widoczne płytki kończące (brzegowe) nie były węższe niż około połowa ich wymiaru nominalnego.

Docinanie płytek maszynką do cięcia, pozwoli na dowolne dopasowanie ich wielkości do pomieszczenia. Fot. Lange Łukaszuk 

Płytki można kłaść w układzie równoległym gdy fugi tworzą „skrzyżowania”, z przesunięciem kolejnych rzędów, najczęściej o połowę szerokości płytki lub w układzie karo. Wybór układu, oprócz wyglądu pokrycia, wpływa także na pracochłonność ułożenia. Najłatwiej kładzie się płytki w równoległych rzędach, zdecydowanie bardziej pracochłonne będzie ułożenie w karo. Ustalenie liczby potrzebnych płytek dokonujemy na podstawie zaplanowanego układu i wymiarów pomieszczenia dzieląc je na rzędy o szerokości płytek.

Po zmierzeniu długości rzędów do wymiaru płytki dodajemy szerokość fugi, najczęściej 3-6 mm, i ustalamy liczbę płytek w rzędzie. Jeśli wynik nie będzie liczbą całkowitą, a reszta odpowiada wymiarowi znacznie mniejszemu niż połowa wymiaru, układanie płytek trzeba będzie rozpocząć nie płytką pełną, a przyciętą na wymiar obliczony wg wzoru: wymiar płytki + reszta z dzielenia i sumy podzielonej przez dwa.

Przy płytkach zdobionych (kierunkowość oznaczona na spodzie płytki) musimy też brać pod uwagę układ wzoru, co ma duże znaczenie przy ich docinaniu. Jeśli nie można ułożyć ich „do góry nogami” to po przecięciu uzyskamy płytki lewe i prawe, co trzeba uwzględnić przy ilości zakupionego materiału.

Klej dobrany pod płytki

O trwałości zamocowania płytek do ścian czy podłóg decyduje dobór właściwej zaprawy klejowej, dostosowanej do warunków użytkowania, rodzaju podłoża jak i wielkości oraz materiału z jakiego są płytki. Do typowych materiałów i miejsc użyć można zwykłej zaprawy klejowej, a te o podwyższonej przyczepności stosuje się tam, gdzie podłoże jest bardziej wymagające (np. płyta gipsowo kartonowa), czy płytki o niskiej nasiąkliwości (gresy).

Naciąganie kleju przed układaniem płytek podłogowych. Fot. Sopro

Niektóre rodzaje płytek, wielkowymiarowe bądź podatne na przebarwienia, wymagają zastosowania specjalnych zapraw o upłynnionej konsystencji lub wytworzonej na bazie białego cementu. Wygodne w użyciu i zapewniające stabilne zamocowanie na różnorodnych podłożach, są gotowe do nanoszenia zaprawy dyspersyjne. Dobierając rodzaj zaprawy klejowej do konkretnych zastosowań powinniśmy skorzystać z dokumentacji technicznej producenta, gdzie zamieszczone są dokładne informacje o zakresie zastosowania, warunkach i sposobie aplikacji.

Konieczne przygotowanie podłoża

Standardowym podłożem pod okładziny ceramiczne są betonowe podkłady podłogowe oraz ściany pokryte tynkiem cementowo-wapiennym. W stanie surowym wymagają z reguły jedynie usunięcia powierzchownych zanieczyszczeń, a niekiedy również wyrównania powierzchni, gdy nierówności przekraczają 3-5 mm. Wykorzystuje się do tego gotową zaprawę wyrównującą lub na mniejszych powierzchniach, również klej do płytek.

Indywidualnego podejścia wymagają tzw. podłoża trudne np. malowane farbą olejną lamperie, stare płytki czy materiały drewnopochodne (płyty OSB). Zależnie od ich stanu i przyczepności mogą wymagać jedynie uszorstknienia powierzchni przez nacięcie rys w postaci kraty lub przetarcia gruboziarnistym papierem ściernym. Podłoża gipsowe (płyty g-k, tynki) należy zagruntować w celu ograniczenia ich chłonności.

Rozprowadzanie kleju, który pełni również funkcję hydroizolacyjną. Fot. Atlas 

W pomieszczeniach mokrych, w strefach długotrwałego zawilgocenia konieczne będzie utworzenie tzw. hydroizolacji podpłytkowej. Obecnie do tego celu wykorzystuje się tzw., płynną folię nanoszoną pędzlem w 2-3 warstwach. W narożach i na styku ściany z podłogą, dodatkowo wkleja się specjalną taśmę uszczelniającą chroniącą przed przeciekami w przypadku pęknięcia podłoża. Izolację przeciwwilgociową powinniśmy też układać zawsze na podłożach z materiałów drewnopochodnych (płyt OSB. wiórowych, desek).

Tworzenie pasów bazowych pod płytki ceramiczne

Na małych powierzchniach przewidzianych do opłytkowania można po nabraniu doświadczenia, układać płytki bezpośrednio „pod poziomnicę” zwłaszcza na podłodze. Jednak perfekcyjne uzyskanie równej powierzchni wymaga utworzenia pasów bazowych, które podzielą powierzchnię na mniejsze pola i będą oparciem dla łaty kontrolnej.

Układanie płytek "pod poziomicę". Fot. Ceresit 

W pracach amatorskich można do tego celu użyć np. listew tynkarskich, o takiej grubości, aby po przyklejeniu do podłoża wyznaczały powierzchnię opłytowania, tzn. powinny odstawać na grubość płytki plus warstwa klejowa. Listwy najłatwiej mocować do podłoża szybkotwardniejącą zaprawą gipsową, którą łatwo też później usunąć. Przed ich przyklejeniem na dużej powierzchni warto posłużyć się wyznacznikami sznurowymi bądź laserem.

Wklejanie pasa izolacyjnego na balkonie. Fot. Atlas 

Po zamocowaniu pierwszej listwy, korzystając z długiej poziomnicy, rozciągniętej sznurem lub promieniem lasera wyznaczamy położenie ostatniego pasa bazowego, a następnie pozostałych między nimi, w odstępach ok. 1,5-2 m.

Układanie płytek ceramicznych

Podstawowa technika układania płytek na ścianie i na podłodze będzie podobna i polega na naniesieniu na podłoże pacą zębatą o odpowiednim wymiarze zębów, zaprawy klejowej, przyłożenia i dociśnięcia płytki oraz sprawdzenia prawidłowego jej ustawienia przy pomocy opierającej się na pasach bazowych łaty.

Dociskanie płytki do podłoża pozwala na lepsze jej przyklejenie. Fot. Atlas 

W przypadku układania płytek na ścianie, niekiedy pierwszy pas trzeba oprzeć na listwie, choć wiele zapraw klejowych pozwala na mocowanie bez podparcia. Z kolei przy opłytkowaniu podłogi montaż płytek należy rozpocząć od miejsca po przeciwnej stronie drzwi wejściowych, co zapobiegnie chodzeniu po świeżo ułożonym pokryciu. W utrzymaniu jednakowej szerokości spoin pomagają tzw. krzyżyki glazurnicze, jednak przy dużej tolerancji wymiarowej płytek trzeba będzie posłużyć się też klinami.

Krzyżyki glazurnicze mają za zadanie utrzymać jednakową odległość między płytkami. Fot. Atlas

Na podłożach wymagających pełnopowierzchniowego mocowania np. na zewnątrz domu, zaprawę klejową nakłada się zarówno na podłoże jak i na płytki, a po dociśnięciu powinna ona nieznacznie wypływać ze spoiny. Często popełnianym błędem przy przyklejaniu płytki jest jednoczesna próba korygowania nierówności podłoża. Miejscowe nałożenie grubej warstwy zaprawy skutkuje późniejszym odkształceniem pokrycia, gdyż klej podczas twardnienia kurczy się w stopniu proporcjonalnym do grubości warstwy.

Czas na fugowanie

Wypełnienie spoin między ułożonymi płytkami, przeprowadzamy po związaniu kleju mocującego (po 1-2 dnia), jednak wcześniej trzeba oczyścić fugi z resztek zaprawy. Przed fugowaniem warto sprawdzić czy zaprawa do spoin trwale nie brudzi płytek, zwłaszcza tych o chropowatej powierzchni. Masę fugującą wciska się gumową raklą w spoiny, a następnie ściąga nadmiar wypełnienia, prowadząc ją skośnie do przebiegu spoin.

Fugowanie przeprowadzamy po stwardnieniu zaprawy klejowej. Fot. Baumit 

Po wstępnym stwardnieniu fugi wygładzamy ją zwilżoną gąbką i pozostawiamy do ostatecznego związania. Czyszczenie pokrycia wykonujemy wstępnie na sucho, a następnie zmywamy czystą wodą.

Autor: Redakcja BudownicwaB2B

Opracowanie: Klaudia Tomaszewska

Zdjęcie otwierające: Ceramika Tubądzin