Jak zdobyć uprawnienia budowlane? Poradnik krok po kroku

Krok 1: Zdobycie odpowiedniego wykształcenia

Pierwszym krokiem na drodze do uzyskania uprawnień budowlanych jest zdobycie odpowiedniego wykształcenia. Proces zdobycia uprawnień budowlanych regulują dwa akty prawne:

• Ustawa Prawo budowlane
• Rozporządzenie Ministra Inwestycji i Rozwoju z dnia 29 kwietnia 2019 r. w sprawie przygotowania zawodowego do wykonywania samodzielnych funkcji technicznych w budownictwie

To właśnie w nich znajduje się informacja odnośnie konieczności ukończenia studiów technicznych na kierunku związanym z budownictwem. W zależności od specjalności uprawnień o jaką stara się kandydat przystępujący do egzaminu, wykształcenie to może obejmować architekturę, inżynierię lądową, instalacyjną, drogową i inne.

Przepisy prawa dają również możliwość zdobycia uprawnień budowlanych osobom, które zakończyły edukację na technikum zdobywając tytuł zawodowy technika. Jednakże wówczas możliwe jest tylko uzyskanie uprawnień do kierowania robotami budowlanymi w ograniczonym zakresie.

Jakie kierunki studiów są wymagane?

Aby ubiegać się o uprawnienia budowlane, należy ukończyć studia na odpowiednim kierunku technicznym. Oto przykłady wymagań dla różnych specjalności:

• Specjalność konstrukcyjno-budowlana: budownictwo, architektura i urbanistyka, inżynieria środowiska
• Specjalność inżynieryjna drogowa: budownictwo, inżynieria lądowa i transport, inżynieria środowiska
• Specjalność instalacyjna w zakresie sieci, instalacji i urządzeń elektrycznych i elektroenergetycznych: elektrotechnika, energetyka, automatyka i robotyka
• Specjalność architektoniczna: architektura i urbanistyka

Należy pamiętać, że lista ta nie jest wyczerpująca, a inne pokrewne kierunki również mogą być uznane za odpowiednie, w zależności od programu studiów i decyzji właściwej izby samorządu zawodowego.

Krok 2: Odbycie praktyki zawodowej

Po zdobyciu wykształcenia, kolejnym krokiem jest odbycie praktyki zawodowej na terenie budowy lub / i w biurze projektowym. Przepisy prawa wymagają zdobycia praktycznego doświadczenia, które jest niezbędne do pełnienia samodzielnych funkcji technicznych.

Długość takiej praktyki jest zależna od rodzaju uprawnień o jakie stara się kandydat, ale również od posiadanego wykształcenia. Dla przykładu osoba z tytułem technika musi odbyć 4-letnią praktykę, natomiast osoba która ukończyła studia drugiego stopnia takie same uprawnienia może zdobyć po zaledwie 1,5-rocznej praktyce na budowie.

Jak długo trwa praktyka zawodowa?

Dokładny czas praktyki zawodowej jaką należy odbyć celem zdobycia uprawnień budowlanych przedstawiono poniżej:

• Dla uprawnień bez ograniczeń do projektowania i kierowania robotami budowlanymi: po ukończeniu studiów drugiego stopnia: 2,5 lata (w tym 1 rok przy projektowaniu i 1,5 roku na budowie)
• Dla uprawnień w ograniczonym zakresie do projektowania i kierowania robotami budowlanymi: osoby z wykształceniem wyższym: 2,5 roku (w tym 1 rok przy projektowaniu i 1,5 roku na budowie)
• Dla uprawnień bez ograniczeń do projektowania: po ukończeniu studiów drugiego stopnia: 2 lata (w tym 1 rok przy projektowaniu i 1 rok na budowie)
• Dla uprawnień w ograniczonym zakresie do projektowania: osoby z wykształceniem wyższym: 2 lata (w tym 1 rok przy projektowaniu i 1 rok na budowie)
• Dla uprawnień bez ograniczeń do kierowania robotami budowlanymi: osoby z wykształceniem wyższym: 1,5 roku lub 3 lata, odpowiednio dla osób które ukończyły studia drugiego lub pierwszego stopnia
• Dla uprawnień w ograniczonym zakresie do kierowania robotami budowlanymi: osoby z wykształceniem wyższym: 1,5 roku lub 3 lata w zależności od kierunku studiów i stopnia ich ukończenia oraz osoby posiadające tytuł technika, mistrza lub dyplom zawodowy potwierdzający kwalifikacje zawodowe – 4 lata na budowie

Warto zaznaczyć, że praktyka powinna polegać na bezpośrednim uczestniczeniu w procesie budowlanym. Ponadto musi być ona skorelowana ze specjalnością o jaką stara się kandydat.

Jak potwierdzić odbycie praktyki?

Każda praktyka musi być udokumentowana. Praktykę potwierdza opiekun, pod którego nadzorem pracujesz. Dokumentację praktyki składa się wraz z wnioskiem o nadanie uprawnień budowlanych.

Co ważne, osoba która jest opiekunem praktyki musi posiadać uprawnienia budowlane minimum takie, o jakie stara się kandydat. Czyli jeśli starasz się o uprawnienia bez ograniczeń to opiekun nie może mieć uprawnień w ograniczonym zakresie.

Krok 3: Wniosek o nadanie uprawnień budowlanych

Po odbyciu praktyki zawodowej, czas na złożenie wniosku o nadanie uprawnień budowlanych. Wniosek ten składany jest do okręgowej komisji kwalifikacyjnej właściwej izby samorządu zawodowego, w zależności od specjalności:

• Izba Architektów RP - dla specjalności architektonicznej
• Polska Izba Inżynierów Budownictwa - dla pozostałych specjalności

Wniosek należy złożyć do izby właściwej dla miejsca zamieszkania kandydata.

Jakie dokumenty są potrzebne do złożenia wniosku?

Dokumenty jakie należy złożyć to przede wszystkim wniosek. Do niego należy dołączyć szereg załączników, w tym między innymi:

• Dyplom ukończenia odpowiednich studiów.
• Dokumentacja potwierdzająca odbycie praktyki zawodowej.
• Dowód wniesienia opłaty za przystąpienie do egzaminu.
• Życiorys.

Warto upewnić się, że wszystkie dokumenty są poprawnie wypełnione i złożone na czas, ponieważ od tego zależy jaki będzie termin przystąpienia do egzaminu na uprawnienia budowlane. Jeśli w dokumentach będą braki to komisja kwalifikacyjna może przesunąć Twój egzamin na kolejną sesję egzaminacyjną, czyli za pół roku.

Proces rejestracji i terminy składania wniosków

Wnioski o nadanie uprawnień budowlanych można składać dwa razy w roku, zazwyczaj do końca stycznia na sesję wiosenną i do końca lipca na sesję jesienną. Dokładne terminy są ogłaszane przez właściwe izby samorządu zawodowego.

Proces rejestracji obejmuje wypełnienie formularza wniosku dostępnego na stronie właściwej izby, skompletowanie wymaganych dokumentów i złożenie wniosku osobiście lub wysłanie go pocztą do właściwej okręgowej komisji kwalifikacyjnej. Ostatnim krokiem jest już tylko oczekiwanie na decyzję o dopuszczeniu do egzaminu (około 2 miesiące).

Koszty związane z uzyskaniem uprawnień budowlanych

Uzyskanie uprawnień budowlanych wiąże się z pewnymi kosztami. Zarówno w kwestii samego egzaminu jak i opłatami z tytułu wpisania na listę członków Izby. Opłata za egzamin jest zależna od specjalności oraz od rodzaju uprawnień i wynosi obecnie:

• 3140 zł dla uprawnień architektonicznych do projektowania lub kierowania robotami budowlanymi,
• 4720 zł dla uprawnień architektonicznych łącznie do projektowania i  kierowania robotami budowlanymi,
• 2400 zł dla pozostałych specjalności  (innych niż architektoniczna) do projektowania lub kierowania robotami budowlanymi,
• 3600 zł dla pozostałych specjalności (innych niż architektoniczna) łącznie do projektowania i  kierowania robotami budowlanymi.

Ponadto należy mieć na wadze, że koszty należy ponosić również za członkostwo w izbie. Po uzyskaniu uprawnień konieczne jest zapisanie się do właściwej izby samorządu zawodowego. Roczna składka członkowska wynosi około 360-480 zł.

Krok 4: Egzamin na uprawnienia budowlane

Egzamin na uprawnienia budowlane składa się z dwóch części: pisemnej i ustnej. Aby przejść do części ustnej, konieczne jest zaliczenie części pisemnej. Egzamin pisemny ma na celu sprawdzenie wiedzy technicznej i prawnej kandydata, natomiast egzamin ustny obejmuje pytania z zakresu praktycznego zastosowania wiedzy technicznej na budowie.

Egzamin pisemny

Egzamin pisemny składa się z pytań testowych jednokrotnego wyboru, które obejmują zagadnienia z zakresu prawa budowlanego, przepisów technicznych, przepisów kodeksu cywilnego i administracyjnego, przepisów bhp i innych. Egzamin pisemny trwa od 60 do 135 minut i jest przeprowadzany przez komisję kwalifikacyjną.

Egzamin ustny

Po zaliczeniu egzaminu pisemnego, kandydat przystępuje do egzaminu ustnego. Podczas tego etapu kandydat odpowiada na pytania z wylosowanego zestawu, który zazwyczaj zawiera od 5 do 10 pytań.

Czas trwania egzaminu ustnego wynosi około 60 minut. Komisja sprawdza umiejętność praktycznego zastosowania wiedzy technicznej, w tym znajomość przepisów oraz umiejętność rozwiązywania problemów na terenie budowy.

Możliwości odwołania w przypadku niepowodzenia na egzaminie

W przypadku niepowodzenia na egzaminie, kandydat ma prawo do:

• Wglądu do swoich ocenionych prac egzaminacyjnych.
• Złożenia odwołania od wyniku egzaminu do Krajowej Komisji Kwalifikacyjnej w terminie 14 dni od dnia otrzymania decyzji.
• Ponownego przystąpienia do egzaminu w kolejnej sesji egzaminacyjnej, po uiszczeniu odpowiedniej opłaty.

Warto mieć na uwadze, że jeśli kandydat zdał egzamin pisemny, a nie udało mu się zaliczyć tylko części ustnej to przy kolejnym podejściu musi poprawić tylko egzamin w części ustnej.

Krok 5: Otrzymanie uprawnień budowlanych

Po zdaniu egzaminu kandydat otrzymuje uprawnienia budowlane, które pozwalają mu pełnić samodzielne funkcje techniczne w budownictwie. W zależności od rodzaju uprawnień, można je zdobyć w pełnym zakresie lub w ograniczonym. Oznacza to, że możesz pełnić funkcje kierownika budowy, inspektora nadzoru, projektanta lub inżyniera.

Rodzaje uprawnień budowlanych i szczegółowe wymagania:

Uprawnienia budowlane dzielą się na 11 specjalności. Poniżej zestawiono główne kierunki studiów jakie należy ukończyć aby starać się o uprawnienia w danej specjalności. Są to tzw kierunki odpowiednie, które w najwyższym stopniu predysponują do starania się o uprawnienia w danej specjalności.

Możliwe jest jednak zdobycie innego wykształcenia niż przedstawione poniżej, jednak wiąże się to z koniecznością przejścia dłuższej praktyki zawodowe.

Konstrukcyjno-budowlane:

• Wykształcenie: studia na kierunku budownictwo lub architektura
• Zakres: projektowanie i kierowanie robotami budowlanymi w odniesieniu do konstrukcji obiektu

Architektoniczne:

• Wykształcenie: studia na kierunku architektura i urbanistyka
• Zakres: projektowanie architektoniczne i sprawowanie nadzoru autorskiego

Inżynieryjne mostowe:

• Wykształcenie: studia na kierunku budownictwo
• Zakres: projektowanie i kierowanie robotami budowlanymi w zakresie obiektów mostowych

Inżynieryjne drogowe:

• Wykształcenie: studia na kierunku budownictwo lub inżynieria lądowa
• Zakres: projektowanie i kierowanie robotami budowlanymi w zakresie dróg i lotniskowych dróg startowych

Inżynieryjne kolejowe w zakresie kolejowych obiektów budowlanych:

• Wykształcenie: studia na kierunku budownictwo lub transport
• Zakres: projektowanie i kierowanie robotami budowlanymi w zakresie kolejowych obiektów budowlanych

Inżynieryjne kolejowe w zakresie sterowania ruchem kolejowym:

• Wykształcenie: studia na kierunku transport lub elektrotechnika
• Zakres: projektowanie i kierowanie robotami budowlanymi w zakresie sterowania ruchem kolejowym

Inżynieryjne hydrotechniczne:

• Wykształcenie: studia na kierunku budownictwo lub inżynieria środowiska
• Zakres: projektowanie i kierowanie robotami budowlanymi w zakresie budowli hydrotechnicznych

Inżynieryjne wyburzeniowe:

• Wykształcenie: studia na kierunku budownictwo
• Zakres: projektowanie i kierowanie robotami budowlanymi związanymi z rozbiórką obiektów

Instalacyjne w zakresie sieci, instalacji i urządzeń telekomunikacyjnych:

• Wykształcenie: studia na kierunku telekomunikacja lub elektronika
• Zakres: projektowanie i kierowanie robotami budowlanymi w zakresie telekomunikacji

Instalacyjne w zakresie sieci, instalacji i urządzeń cieplnych, wentylacyjnych, gazowych, wodociągowych i kanalizacyjnych:

• Wykształcenie: studia na kierunku inżynieria środowiska lub energetyka
• Zakres: projektowanie i kierowanie robotami budowlanymi w zakresie sieci i instalacji sanitarnych

Instalacyjne w zakresie sieci, instalacji i urządzeń elektrycznych i elektroenergetycznych:

• Wykształcenie: studia na kierunku elektrotechnika lub energetyka
• Zakres: projektowanie i kierowanie robotami budowlanymi w zakresie sieci, instalacji i urządzeń elektrycznych

Każda z tych specjalności może być uzyskana w pełnym lub ograniczonym zakresie, w zależności od wykształcenia i praktyki zawodowej. Należy pamiętać, że dla uprawnień w ograniczonym zakresie wymagania dotyczące praktyki są niższe, a zakres uprawnień jest węższy.

Dodatkowo, dla osób z tytułem inżyniera (studia I stopnia) wymagana praktyka jest dłuższa niż dla osób z tytułem magistra inżyniera.

Ciekawostki na temat uprawnień budowlanych

• Pierwsze uprawnienia budowlane w Polsce były nadawane w latach 20. XX wieku.
• W Polsce każda osoba posiadająca uprawnienia budowlane, pracująca w zawodzie i pełniąca samodzielne funkcje techniczne musi być członkiem odpowiedniej izby samorządu zawodowego.
• Corocznie tysiące osób ubiega się o uprawnienia budowlane. W 2023 roku do egzaminu przystąpiło ponad 7000 kandydatów.
• Średnia zdawalność egzaminu na uprawnienia budowlane w ostatnich latach wynosi około 80%.
• Od 2014 roku egzaminy na uprawnienia budowlane odbywają się dwa razy w roku: w maju / czerwcu i w listopadzie / grudniu.

Podsumowanie

Zdobycie uprawnień budowlanych to proces, który wymaga odpowiedniego wykształcenia, odbycia praktyki zawodowej oraz zdania egzaminu na uprawnienia budowlane.

Choć droga do uzyskania tych uprawnień może być długa, korzyści płynące z ich posiadania są ogromne, ponieważ otwierają one wiele ścieżek kariery w branży budowlanej.

Sprawdź szczegóły na tej stronie i rozpocznij swoją drogę do pełnienia samodzielnych funkcji technicznych w budownictwie!

Autor: Monika Zielińska

Zapisz się na newsletter!

DARMOWY PORADNIK BUDOWLANY

PROSTO NA TWÓJ E-MAIL