Metody ocieplenia starych budynków

Jak ustalać grubość termoizolacji?

Obecnie stosowane technologie ociepleniowe bazują głównie na dwóch rodzajach materiałów termoizolacyjnych - styropianie i wełnie mineralnej. Pod względem ciepłochronności mają one podobne właściwości - współczynnik przewodności cieplnej λ w granicach 0,032-0,040 W/m K, ale znacznie różnią się paroprzepuszczalnością, elastycznością, ognioodpornością, reakcją na chemikalia.

Te materiały trzeba dobrać odpowiednio do rodzaju ocieplanego podłoża i warunków otoczenia oraz przyjąć pożądaną ich grubość zapewniającą efektywne ograniczenie przenikania ciepła.

Ponieważ ściany domu mogły być stawiane z różnych materiałów, które charakteryzują się odmienną przenikalnością cieplną, w pierwszej kolejności należy ustalić grubość warstwy ociepleniowej, co wpłynie również na wybór technologii zamocowania.

W praktyce, ściany starych domów można zakwalifikować do jednego z trzech typów konstrukcji, istotnych ze względu na technologię i materiały termoizolacyjne. Ponad 60-letnie domy stawiane były najczęściej z materiałów pełnych - głównie cegieł ceramicznych - o grubościach muru 38 cm (1 ½ cegły), a nawet 51 cm (2 cegły).

W nieco młodszych budynkach spotyka się również bloczki leszowe typu alfa, cegłę silikatową, a także cięższe odmiany betonu komórkowego czy pustaków ceramicznych typu Uni czy Max.

Przeciętna ciepłochronność takich ścian wynosi najczęściej nawet powyżej 1 W/m² K, czyli jest wielokrotnie gorsza niż obecnie wymagane 0,2 W/m² K, choć we względnie „młodych” obiektach współczynnik przenikalności cieplnej może wynosić ok. 0,5 W/m² K - bez jakiejkolwiek warstwy ociepleniowej, np. jednowarstwowe ściany z bloczków betonu komórkowego.

Drugim typem ścian przewidzianych do docieplenia będą mury już niegdyś ocieplane, ale skuteczność starej termoizolacji nie zadowala mieszkańców. Warstwa termoizolacyjna mogła być utworzona na zewnętrznej powierzchni ściany lub w postaci wypełnienia pustki powietrznej w murze warstwowym. Grubość takiego ocieplenia z reguły nie przekracza 5 cm, co pozwala na uzyskanie ciepłochronności na poziomie 0,5-0,7 W/m² K.

System ociepleń EPS RENOVA dla budynków ocieplonych kilkadziesiąt lat temu niewielką grubością izolacji. Fot. Termo Organika.

Kolejny rodzaj ścian, które przewidziane są do ocieplenia to przegrody drewniane o konstrukcji szkieletowej lub domy z bali. Budynki typu „kanadyjczyk” mają standardową grubość ocieplenia (wewnątrz szkieletu) 14 cm, co przy przewodności cieplnej wełny ok. 0,04 W/m K zapewnia ciepłochronność na poziomie U = 0,28 W/m² K , jednak sam szkielet drewniany tworzy strefy o gorszej izolacyjności cieplnej. Z kolei „gołe” bale nawet o grubości, np. 25 cm zapewniają ciepłochronność 0,5-0,6 W/m² K.

Decydując się na ocieplenie budynku, należy oczywiście dążyć do uzyskania jak najniższego współczynnika przenikalności cieplnej U, ale w pewnych warunkach ograniczeniem może być dopuszczalna grubość termoizolacji wynikająca, np. z wymaganej wytrzymałości mechanicznej.

Ze względu na trudną do dokładnego określenia ciepłochronność istniejących ścian, jako bazową grubość planowanego ocieplenia można przyjąć 15 cm, co już gwarantuje (bez uwzględnienia oporu cieplnego konstrukcji ściany) przenikalność cieplną na poziomie normatywnym 0,2 W/m² K. W przypadku murów o termoizolacyjności rzędu 0,5 W/m² K grubość ocieplenia można zmniejszyć do 10 cm, co zapewni bardzo korzystną ciepłochronność ok. 0,2 W/m² K.

Wełna na czy styropian?

Decydującym parametrem o wyborze określonego rodzaju materiału ociepleniowego jest zdolność do przepuszczania pary wodnej, co musi zapewniać termoizolacja wynikających z określonych warunków temperaturowo-wilgotnościowych przegrody. Niekiedy stawiane są również wymagania dotyczące, np. palności czy nasiąkliwości, a nawet odporności na niszczenie przez zwierzęta.

Wymóg zapewnienia paroprzepuszczalności ocieplenia dotyczy głównie ścian zawilgoconych w wyniku kondensacji pary wodnej w przegrodzie spowodowanej, np. niedostateczną wentylacją pomieszczeń czy zalewaniem z orynnowania.

W przypadku podejrzenia wysokiej wilgotności przegrody, przed jej ociepleniem należy pobrać próbki muru na różnej głębokości w wielu miejscach, określając np. metodą suszarkową zawartość wody, która nie powinna przekraczać 5% w przypadku ocieplenia z użyciem styropianu.

Wybór materiału ociepleniowego należy również dostosować do rodzaju pożądanej elewacji. Pokrycie ocieplenia z wełny musi zapewniać dyfuzyjność warstwy elewacyjnej, co umożliwi nie tylko wysychanie muru, ale również zapobiegnie kondensacji przenikającej pary wodnej w pokryciu termoizolacyjnym - np. elewacja z tynku musi być wysoce paroprzepuszczalna.

Wełna mineralna 036 FRONTROCK MAX E 20 cm. Fot. Rockwool.

W przypadku tzw. elewacji wentylowanych wymagających zapewnienia przepływu powietrza, do ocieplania wybierana jest wełna mineralna, która nie stwarza warunków zagnieżdżania się w niej szkodników - gryzoni zakładających legowiska, co ma często miejsce w przypadku dostępu zwierząt do styropianu.

Technologie ociepleniowe

Metody ociepleniowe obejmują nie tylko zamontowanie samej termoizolacji, ale również wykonanie elewacji budynku i obie czynności są ze sobą ściśle powiązane. Najczęściej ocieplenie wykonywane jest metodą lekką, mokrą nazywaną również BSO (Bezspoinowy System Ociepleniowy) lub anglojęzycznym skrótem ETICS - z elewacją tynkarską.

Mniej popularną metodą jest tzw. metoda lekka, sucha, która pozwala na różnorodne wykończenie elewacji.

Technologia BSO wymaga odpowiedniego przygotowania powierzchni podłoża, które musi zapewniać dostateczną przyczepność ocieplenia, jak i istniejących warstw, np. tynku. W budynkach, które nie były dotychczas tynkowane z reguły nie trzeba przeprowadzać specjalnych zabiegów przygotowujących podłoże do ocieplenia.

Na powierzchniach otynkowanych lub pokrytych cienkim ociepleniem trzeba sprawdzić, czy dobrze przylega ono do podłoża i niekiedy może to wymagać usunięcia części, a nawet całości pokrycia - alternatywnie można zmienić metodę ocieplenia na lekką, suchą jako mniej wymagającą dla stanu podłoża.

Ocieplenie budynku metodą lekką, mokrą. Fot. Termo Organika.

Ocieplenie w systemie BSO przeprowadza się w kilku etapach - najpierw przyklejane są płyty ociepleniowe i mocowane kołkami, następnie nakłada się warstwę zbrojącą z siatki z włókna szklanego wtopioną w zaprawę klejową i po jej przeschnięciu gruntuje podłoże oraz nakłada tynk cienkowarstwowy.

Wiele firm oferuje tzw. systemy ociepleniowe zawierające wszystkie niezbędne materiały do wykonania termoizolacji. Jest to istotne dla trwałości pokrycia, gdyż przypadkowe zestawienie użytych materiałów - zwłaszcza zapraw klejowych i tynków - nie gwarantuje uzyskania ich dobrej współpracy po nałożeniu.

Ocieplenie na podłożach drewnianych

Ściany szkieletowe z pokryciem zewnętrznym z płyt OSB lub z bali drewnianych można ocieplić „pod tynk” zarówno płytami z lamelowej wełny mineralnej, jak i specjalnymi, ryflowanymi płytami ze styropianu. W obu wariantach na podłożu układana jest wiatroizolacja (mocowana zszywkami), która chroni poszycie przed zamoknięciem.

Płyty mocowane są bez użycia kleju za pomocą specjalnych łączników z tworzywa kotwiących je do ściany. Kolejne etapy prac przebiegają podobnie jak przy powierzchniach murowanych, przy czym trzeba zapewnić możliwość odpływu skroplin z kanalików u dołu termoizolacji z użyciem styropianu.

Ocieplenie na sucho

Ocieplenie metoda lekką, suchą polega na zamocowaniu do ściany rusztu nośnego, ułożenia ocieplenia z wełny mineralnej oraz zamocowania wiatroizolacji i elewacji z paneli plastikowych tzw. sidingu, szalówki drewnianej lub profilowanych blach powlekanych. Ruszt nośny budowany jest, np. z zaimpregnowanych listew drewnianych mocowanych na klockach dystansowych do muru, co zapewnia odsunięcie lica rusztu od ściany na grubość ocieplenia.

Jeśli wysokość elewacji przekracza 4 m, ocieplenie należy przedzielić deską odciążającą, co zapobiegnie odkształcaniu się płyt pod własnym ciężarem. Kolejny etap to zamocowanie wiatroizolacji chroniącej przed zamakaniem wełny i jej pyleniem.

Ocieplenie metodą lekką, suchą. Fot. Rockwool.

 

 

Przykład elewacji z zastosowaniem okładzin PCW tzw. siding. Fot. Paroc.

Ponieważ pod warstwą elewacyjną musi być utworzona pustka wentylacyjna, wzdłuż rusztu przybija się listwy o grubości 2,5-3 cm i dopiero do nich mocuje się poszycie elewacyjne. Przy montażu sidingu należy zwrócić uwagę na pozostawienie przerw dylatacyjnych na złączeniach, gdyż materiał ten charakteryzuje się dużą rozszerzalnością cieplną i zamocowany „na sztywno" łatwo ulegnie deformacji.

Autor: Redakcja BudownicwaB2B
Opracowanie: Klaudia Tomaszewska 
Zdjęcie otwierające: Krispol