Kupujemy styropian - na co zwracać uwagę?

Z artykułu dowiesz się: Jakie rozróżniamy rodzaje styropianu stosowanego do ocieplenia domu? Gdzie możemy stosować ocieplenie ze styropianu? Jakie parametry styropianu są ważne? Kiedy styropian jest dobrej jakości?

Praktycznie każdy, kto buduje dom, dokonuje też zakupu styropianu - jeśli nie do ocieplenia ścian, to do zaizolowania podłóg, fundamentów albo stropów. Atutem tego materiału, oprócz bardzo dobrych właściwości termoizolacyjnych, jest m.in. mały ciężar (ponad 90% objętości to zamknięte w porach powietrze), łatwy montaż i obróbka (można używać zwykłego noża) oraz obojętność dla skóry i błon śluzowych. Wadę stanowi natomiast słaba izolacyjność akustyczna.

Podczas wyboru należy kierować się oznaczeniami na etykiecie lub opakowaniu danego produktu, dotyczącymi przede wszystkim możliwego zastosowania (np. dach/podłoga lub fundament) i parametrów: współczynnika przewodzenia ciepła λ, wytrzymałości na ściskanie CS, odporności na rozerwanie TR. Ponadto oceniamy wyrób organoleptycznie - bez specjalistycznych narzędzi możemy sprawdzić jego spoistość i gęstość.

STYROPIAN - PODSTAWOWE RODZAJE

Styropian powstaje w wyniku spienienia granulek polistyrenu. Materiał formowany w bloki 500 × 1000 mm i cięty na płyty o pożądanej grubości to polistyren ekspandowany (EPS), znany od kilkudziesięciu lat. Ma porowatą powierzchnię (bo granulki zostają rozcięte), co zwiększa podatność na nasiąkanie wodą - chociaż nasiąkliwość wyrobu i tak jest mała w porównaniu z wełną mineralną. Polistyren ekstrudowany (XPS), upowszechniający się od kilkunastu lat, produkuje się od razu w formach o odpowiedniej grubości, w formacie 600 × 1250 mm. Ma mniejszą nasiąkliwość, lepszą wytrzymałość i izolacyjność, lecz niestety - więcej kosztuje.

Każdy rodzaj polistyrenu charakteryzuje łatwość obróbki. Ponadto praca z materiałem nie wymaga stosowania ubrań ochronnych. (fot. Termo Organika)

STYROPIAN - GDZIE MOŻEMY GO STOSOWAĆ?

Poszczególne produkty znacznie różnią się cechami użytkowymi (termoizolacyjnością, wytrzymałością itd.), w związku z tym przy zakupie w pierwszej kolejności warto zwrócić uwagę na to, do czego konkretnie przeznaczony jest dany wyrób, np.:

• fasada - do ocieplania ścian;
• dach/podłoga - do dachów płaskich, podłóg na gruncie;
• dach/podłoga/parking - dodatkowo do mocno obciążonych podłóg na gruncie, np. w garażach samochodów ciężarowych;
• fundament - są to płyty o obniżonej nasiąkliwości, dawniej z symbolem EPS P;
• podłoga pływająca - jako warstwa tłumiąca w podłogach pływających, wykonywanych na stropie. Jest to tzw. styropian akustyczny, oznaczany też EPS T, dla którego podawane są dwie grubości - przed i po obciążeniu jastrychem.

Materiał odpowiedni np. do ocieplania elewacji nie będzie się nadawał pod wylewkę podłogową czy do fundamentów, nawet jeśli jest renomowanej marki. Trzeba jednak pamiętać, że producenci nie mają obowiązku stosowania tych oznaczeń (wywodzą się one z wycofanej już normy), a wyroby tak samo sklasyfikowane, ale innych firm, mogą się od siebie różnić.

Płyty typu dach/podłoga, na trwałe pokryte MDF od strony zewnętrznej. (fot. Austrotherm)

Ocieplanie dachu płytami styropianowymi. (fot. Knauf Therm)

OCIEPLENIE STYROPIANEM - DOBRA IZOLACJA

Na etykiecie każdej paczki styropianu bez problemu znajdziemy informację o współczynniku przewodzenia ciepła λ. Im jest on niższy, tym lepsze właściwości izolacyjne, co przekłada się na mniejsze straty ciepła i rachunki za ogrzewanie. Choć wartość tego współczynnika jest niewielkim ułamkiem w granicach 0,030-0,045 W/(m·K), różnic nie należy lekceważyć. Sięgają one 30%, a to oznacza równie dużą różnicę strat ciepła. Stosując np. na ściany styropian o tej samej grubości, ale mniejszej lambdzie, uzyskujemy niższy współczynnik U przegrody. Taki materiał kosztuje jednak więcej. Jest niezastąpiony wszędzie tam, gdzie mamy ograniczoną dopuszczalną grubość ocieplenia, np. na kasetach rolet okiennych.

Izolowanie ścian piwnic styropianem z wyprofilowanymi rowkami drenażowymi, które ułatwiają schnięcie powierzchni płyt. (fot. Knauf Therm)

Podobnie jest, gdy chcemy uzyskać bardzo dobrą ciepłochronność ścian - warstwa zwykłego styropianu byłaby grubsza niż 20 cm, jej mocowanie kłopotliwe, a ściany karykaturalnie grube. W innych wypadkach warto zrobić porównanie kosztów izolacji o różnej grubości, ale takiej samej ciepłochronności. Płyty o wysokim współczynniku λ (ponad 0,040), choć tańsze, dają pozorną oszczędność, bo trzeba z nich wykonać grubszą warstwę. Nie dotyczy to styropianu akustycznego używanego do podłóg pływających - jako materiał, który przede wszystkim ma tłumić drgania, charakteryzuje się wysokim współczynnikiem, sięgającym 0,050.

Zdarza się, że większa grubość ocieplenia jest zaletą, np. w podłodze na gruncie, gdzie i tak należy czymś wypełnić przestrzeń od dna wykopu do poziomu posadzki. Nie kupujmy jednak najtańszych wyrobów, bo mogą mieć obniżone także inne parametry, np. wytrzymałość mechaniczną, i łatwo się kruszą.

ODPOWIEDNIA WYTRZYMAŁOŚĆ STYROPIANU

Istotne są też parametry związane z wytrzymałością, lecz ich producenci tak bardzo nie eksponują i niekiedy znajdujemy je tylko w postaci wyjątkowo długiego kodu, np. EPS-EN 13163-T2-L2-W2-S2-P4-BS115- CS(10)70-DS(N)2-DS(70,-)1-TR100. Jego podanie wymaga obowiązująca norma. W zapisie tym ważne są przede wszystkim dwa parametry:

• CS(10) - wytrzymałość na ściskanie przy 10% odkształceniu względnym - informuje, jak duży nacisk jest potrzebny, żeby sprasować płytę o 10% jej grubości, np. z 10 do 9 cm. W przypadku powyższego kodu jest to 70 kPa. Cecha ta przesądza o możliwości użycia styropianu, np. w podłodze na gruncie (wylewka oraz dalsze obciążenia ściskają go niczym prasa). W takiej sytuacji parametr CS(10) powinien wynosić przynajmniej 80 kPa;
• TR - wytrzymałość na rozerwanie przez siłę (podaną w niutonach), działającą prostopadle do płaszczyzny czołowej płyty. Tak rozłożone siły działają na płyty zamocowane kołkami na elewacji. Parametr ten jest więc istotny przy ociepleniu ścian dwuwarstwowych metodą lekką mokrą (najpopularniejszy system ociepleń). Przyjmuje się, że nie powinien być niższy od 80 dla styropianu fasadowego. W przytoczonym oznaczeniu wynosi on 100. Zresztą producenci systemów ociepleń często określają wymaganą wartość TR. Jeśli wyrób jest za słaby, nie ma gwarancji trwałości elewacji wykończonej tynkiem cienkowarstwowym.

Do ocieplania ścian dwuwarstwowych metodą lekką mokrą należy używać styropianu o wysokiej wytrzymałości na rozerwanie (parametr TR). (fot. Austrotherm)

WYSOKA JAKOŚĆ STYROPIANU

Zdarza się, że wartości parametrów (λ, CS(10), TR), zadeklarowane na etykiecie, nie są zgodne z rzeczywistością. Warto więc wybierać wyroby renomowanych marek i przyglądać się temu, co się kupuje. Wykonując proste próby, bez użycia specjalistycznych narzędzi, można ocenić spoistość i gęstość materiału.

Po przełamaniu płyty co najmniej 1/3 kulek styropianu powinna ulec rozerwaniu, nie wykruszeniu. Nadmierne pylenie i kruszenie nie jest dobrym sygnałem.

Można też zważyć paczkę i porównać wynik z tabelą przeliczeniową oraz danymi na etykiecie. Większa gęstość oznacza wyższą wytrzymałość i izolacyjność cieplną. Niekiedy producenci fałszują dane i materiał o mniejszej gęstości (z mniejszej ilości surowca) sprzedają jako lepszy.

Jeszcze inny test to przyłożenie ognia, np. z zapalniczki. Styropian stosowany do ociepleń klasyfikowany jest jako materiał samogasnący (nierozprzestrzeniający ognia). Pod wpływem płomienia topi się, spala i dymi, ale po jego odjęciu - gaśnie. Jeżeli nie gaśnie lub niektóre kulki strzelają jak ogniki, niestety, świadczy to o domieszce palnego granulatu nieprzeznaczonego do wyrobów budowlanych.

Ciemny styropian z dodatkiem grafitu ma niski współczynnik przewodzenia ciepła. Koszt materiału tylko pozornie jest wyższy, bo dla osiągnięcia określonej ciepłochronności układa się cieńszą warstwę. (fot. górna: Styropmin, fot. dolna: Termo Organika)

Małgorzata Kolmus
fot. otwierająca: Termo Organika