Jak uniknąć problemów z elewacją?

2022-04-29 06:50:41

Elewacja domu nie tylko pełni funkcję ozdobną, nadając mu indywidualny, zharmonizowany z otoczeniem wygląd, ale również chroni przed wpływem warunków atmosferycznych warstwy ociepleniowe i konstrukcję ścian zewnętrznych. Jednak źle dobrana bądź wykonana elewacja może stać się powodem kłopotów z użytkowaniem domu. Przy jej wyborze musimy uwzględnić wszystkie materiały umieszczone w przekroju ścian zewnętrznych, a dodatkowe elementy dekoracyjne dostosowujemy do rodzaju pokrycia.

Z artykułu dowiesz się:

Przyczyny problemów z elewacją

W budownictwie jednorodzinnym wykorzystuje się kilka form wykończenia elewacji, poczynając od standardowych tynków poprzez różnego typu okładziny czy ekskluzywne obmurówki. Jednak oprócz walorów estetycznych, przy wyborze rodzaju elewacji trzeba brać pod uwagę również jej oddziaływanie na zjawiska fizyczne, jakie zachodzą w ścianach zewnętrznych.

Warstwa elewacyjna ma bowiem istotny wpływ na tzw. „oddychanie" ściany, czyli zdolność do przepuszczania pary wodnej przenikającej z pomieszczeń. Choć tą drogą przenika niewielka ilość wilgoci powstającej wewnątrz, to przy nieprawidłowym układzie warstw ściennych może następować trwałe zawilgocenie muru, w wyniku kondesacji pary wodnej.

Odpadanie tynku spowodowane przenikaniem pary wodnej. Fot. Atlas

Podstawową zasadą prawidłowego układu warstw ściennych jest zapewnienie możliwie niskiej paroprzepuszczalności od środka i wysokiej po stronie zewnętrznej. Dzięki temu ograniczony będzie napływ wilgoci do zimniejszych stref ściany, a jednocześnie zapewnimy możliwość jej odparowania na zewnątrz.

Przestrzeganie tej zasady staje się szczególnie istotne, gdy w ścianie umieszczono warstwy materiałów charakteryzujących się jednocześnie wysoką izolacyjnością termiczną i paroprzepuszczalnością (wełna mineralna, beton komórkowy). Osłonięcie tych materiałów paroszczelną warstwą od zewnątrz, spowoduje wykraplanie się pary wodnej w ociepleniu, co wpłynie znacząco na obniżenie ich własności termoizolacyjnych i przyczyni się do niszczenia warstwy elewacyjnej, czy rozwoju pleśni wewnątrz domu.

Dlatego przy nietypowych zestawieniach warstw ściennych i elewacji, warto zlecić projektantowi sprawdzenie, czy planowane rozwiązanie nie doprowadzi do niekorzystnych zjawisk wewnątrz muru.

Błędy przy układaniu elewacji

Nawet prawidłowo zaprojektowane ściany zewnętrzne mogą stać się przyczyną problemów, jeśli pracę budowlane nie będą prowadzone z uwzględnieniem istotnych wymagań technologicznych.

Do najczęściej popełnianych błędów wykonawczych, które skutkują niszczeniem elewacji lub zatrzymywaniem wilgoci w murze należą:

Elewacje murowane przykrywające ocieplenie z wełny mineralnej muszą mieć zapewnioną możliwość cyrkulacji powietrza w tzw. pustce wentylacyjnej, poprzez nawiewy w dolnej części ściany oraz wywiewy u góry. Brak możliwości wentylacji prowadzi do zawilgocenia wełny mineralnej w wyniku kondesacji pary wodnej, która nie może przeniknąć przez warstwę elewacyjną. Standardowo wykorzystuje się do tego celu specjalne puszki wentylacyjne wstawiane w spoiny pionowe w odstępach co ok. 1 m.
Do wykończenia ścian jednowarstwowych stawianych z materiału o wysokiej izolacyjności cieplnej (zwłaszcza z betonu komórkowego) nie powinno się używać klejonych okładzin ceramicznych czy kamiennych, ze względu na ich niską paroprzepuszczalność. Stanowią one barierę dla pary wodnej, co w konsekwencji prowadzi do jej skroplenia, a w razie zamarznięcia, przy powierzchni zewnętrznej ściany może spowodować niszczenie materiału i odpadania płytek.
Prace tzw. mokre na elewacji powinny być prowadzone w warunkach zapewniających prawidłowe wiązanie klejów, zapraw czy tynków. Szczególnie niekorzystnie oddziaływuje bezpośrednie nasłonecznie przy wysokich temperaturach powietrza, powodując szybkie odparowanie wody, co staje się przyczyną powstawanie pęknięć i zmniejszenia wytrzymałości materiału. Również opady deszczu spływające po elewacji mogą spowodować uszkodzenie nieutwardzonego tynku, zamoknięcie warstw izolacji cieplnej, wypłukanie spoin. Warto więc zadbać o zamontowanie na rusztowaniu osłon, a prac nie można prowadzić gdy temperatura spadnie poniżej 10º C.
Przy prowadzeniu prac z użyciem zapraw, klejów, gruntów nakładanych w kolejnych warstwach, należy stosować materiały pochodzące z jednego systemu, gdyż tylko wtedy zapewnimy właściwą ich współpracę. Produkty o podobnym przeznaczeniu, ale pochodzące od różnych producentów mogą reagować ze sobą w nieprzewidywalny sposób, wpływając niekorzystnie na jakość wzajemnych połączeń.
Gruntowanie podłoża, przed nałożeniem tynku ciekowarstwowego nie tylko zapewnia lepszą jego przyczepność, ale również zapobiega prześwitywaniu podłoża we wgłębieniach struktury. Preparat gruntujący powinien być zabarwiony na kolor tynku i nakładany warstwą o grubości zapewniającej uzyskanie jednolite przebarwienie podłoża.
Przy pokrywaniu elewacji okładzinami lekkimi, na ruszcie do ocieplenia należy używać wełny mineralnej, a nie styropianu. Wełna dzięki elastyczności lepiej wypełnia wszelkie nierówności między rusztem i nie będzie miejscem gniazdowania gryzoni, które mogą przedostać się pod warstwę elewacyjną. Stanowi też dodatkową ochronę przeciwpożarową, co w przypadku ułożenia palnych okładzin wpływa korzystnie na bezpieczeństwo mieszkańców.
Murowane ściany elewacyjne podlegają znacznym wahaniom temperatury (zwłaszcza gdy narażone są na bezpośrednie nasłonecznienie) i przy długościach przekraczających 15 m powinny być dylatowane na całej wysokości, w postaci pustych spoin pionowych. Aby zachować jednakowy układ cegieł na całej powierzchni, dylatacje wykonuje się w formie zazębionej pozostawiając styki bez zaprawy.
Mocowanie płytek elewacyjnych klejonych na warstwie ocieplenia, wymaga odpowiedniego zakotwienia podłoża. Kołki mocujące w liczbie 6-8 szt/m² powinny być osadzane przez siatkę zbrojącą, dzięki czemu obciążenie rozkłada się na większą powierzchnię, nie powodując deformacji podłoża.
Do murowania warstw elewacyjnych na gotowo, należy używać specjalnych zapraw murarskich, które zapobiegają pojawieniu się wykwitów solnych szpecących elewację. Nakładana zaprawa powinna mieć konsystencję wilgotnej ziemi, gdyż zbyt rzadka rozpłynie się zanieczyszczając powierzchnię licową. Korzystnym rozwiązanie będzie murowanie na tzw. zaprawy barwione fugujące, dzięki którym nie trzeba dodatkowo wypełniać spoin między cegłami.
Ciężkie elewacje kamienne mocowane na kotwach można montować jedynie na ścianach zapewniających wysoką wytrzymałość osadzenia. W praktyce pod pokrycie taką elewacją, nadają się jedynie ściany betonowe lub murowane z pełnej cegły bądź silikatów, przy czym kotwy mogą być osadzane „na sucho" przy użyciu metalowych tulei rozprężnych, bądź na specjalnych zaprawach montażowych. Przy innych materiałach ściennych mocowanie powinno odbywać się przy użyciu konsoli lub tzw. podkonstrukcji zapewniającej stabilne zamocowanie płyt.

Elementy dekoracyjne elewacji

Monotonną elewację domu możemy łatwo urozmaicić, poprzez utworzenie boni, gzymsów, faset czy pilastrów. Takie elementy dekoracyjne tworzymy np. w narożnikach, wokół okien i drzwi w zwieńczeniu balkonów. Wykonanie takich zdobień na tynkowanych elewacjach nie sprawia większych trudności, gdyż można zakupić gotowe elementy o różnych formach, które przyklejamy po prostu do elewacji.

Są to profile wykonane z twardego styropianu, pokrytego warstwą utwardzającą jego powierzchnię, a mocowanie odbywa się na klej do płytek ceramicznych z dodatkiem emulsji zwiększającej przyczepność i elastyczność.

Dekoracyjne elementy elewacji imitujące drewno są obecnie niezwykle modne. Fot. Greinplast

Proste bonie można też wykonać, kształtując odpowiednio styropianowe płyty ociepleniowe, wykorzystując ten materiał o różnej grubości i szerokości, przyklejany do ściany. Tak ukształtowane ocieplenie pokrywamy następnie zaprawą klejową i wtapiamy w nią siatkę, przy czym w miejscu wgłębienia należy ułożyć ją w dwóch warstwach z wywinięciem na zewnątrz o szerokości ok. 10 cm.

Narożnik budynku ozdobiony jest boniami, które nadają elewacji indywidualnego charakteru. Fot. Lilianna Jampolska

Natomiast możliwości tworzenia elementów ozdobnych na elewacjach murowanych, zależą od dostępności kształtek dekoracyjnych dla określonego rodzaju okładziny. Dość łatwo kupić odpowiednie kształtki parapetowe czy narożne z klinkieru, a elewację można urozmaicić poprzez utworzenie układu rolkowego cegieł nad oknami czy ułożeniu pasów z materiału o innej barwie i szerokości.