Usuwanie pokryć z płyt eternitowych - azbestu

Czym jest azbest?

Nazwa azbest nie określa konkretnego minerału, lecz dotyczy ogółu skał krzemianowych tworzących włókna. Przyjmuje się, że azbestami są włókniste odmiany minerałów występujące w przyrodzie w postaci wiązek włókien, cechujących się dużą wytrzymałością na rozciąganie, elastycznością i odpornością na działanie czynników chemicznych i fizycznych.

W przyrodzie występuje około 150 minerałów w postaci włóknistej, które w czasie procesu produkcyjnego mogą się rozdzielać na sprężyste włókna czyli fibryle.

Techniczną klasyfikację azbestów oparto na długościach i średnicach wiązek włókien. Długość wiązek wynosi od dziesiętnych części milimetra do 100 mm. Azbesty poddawane obróbce mogą rozpadać się na mniejsze cząstki. Stwierdzono, że wymiary pojedynczych włókien po rozdrobnieniu mogą się zmieniać w bardzo szerokim zakresie: od nanometrów (nm) i mikrometrów (µm) do milimetrów.

Włókna i wyroby zawierające azbest odznaczają się znaczną odpornością na działanie czynników chemicznych, ścieranie i wysoką temperaturę. Ze względu na słabe przewodnictwo ciepła i prądu wykorzystywany był jako materiał izolacyjny.

Dzięki ogniotrwałości i izolacyjności termicznej stosowano go do wyrobu tkanin i farb ogniotrwałych. Produkowano z niego również okładziny cierne szczęk hamulcowych i niepalne materiały budowlane (pokrycia dachowe, rury itp).

Pierwsze przepisy dotyczące ochrony przed szkodliwym wpływem azbestu zawartego w różnych materiałach pojawiły się w Polsce w1997 roku jako ustawa zakazująca produkcji, sprzedaży i importu wyrobów zawierających azbest. Późniejsze akty prawne dotyczyły zasad postępowania z materiałami azbestowymi i nakładały obowiązek ich inwentaryzacji oraz sukcesywnego usuwania.

Ze względu na zagrożenie w pierwszej kolejności usuwane są „miękkie” materiały azbestowe, które z łatwością emitują szkodliwe pyły takie jak tkaniny, izolacje cieplne rurociągów i przegród. W przypadku „twardych ” materiałów azbestowych np. w postaci płyt eternitowych przepisy pozwalają na ich użytkowanie do końca 2032 roku i w tym czasie powinny być wymienione na wszystkich dachach.

Szkodliwość azbestu

Azbest jest zaliczany do dziesięciu najgroźniejszych zanieczyszczeń na Ziemi. Jego niewidoczne gołym okiem włókna podczas wdychania docierają do płuc, gdzie zostają już na zawsze. Ich szkodliwe działanie może się ujawnić nawet po wielu latach. Im więcej jest włókien w powietrzu, którym oddychamy, tym większe jest ryzyko zachorowania na choroby wywołane azbestem.

Azbest może wywoływać choroby układu oddechowego, nowotwory złośliwe i inne poważne zmiany w płucach. Szkodliwość włókien azbestowych zależy od średnicy i ich długości. Większe włókna nie są tak szkodliwe, gdyż w większości zatrzymują się w górnych drogach oddechowych, skąd są usuwane przez rzęski, a włókna bardzo drobne są usuwane przez system odpornościowy.

Najbardziej niebezpieczne są włókna długie (>5 μm), ale cienkie (do 0,01 μm), przenikają one do dolnych dróg oddechowych, wbijają się do płuca, gdzie pozostają i w wyniku wieloletniego drażnienia komórek wywołują ich stwardnienia i nowotwory.

Azbest staje się groźny, gdy jego włókna przedostają się do powietrza. Może się tak stać w wyniku wpływu różnych czynników:

• korozji płyt azbestowo-cementowych,
• uszkodzeń mechanicznych powstałych przy rozbiórkach,
• demontażu lub uszkodzeń innych wyrobów azbestowych np. takich jak izolacje, ścianki i ogniotrwałe wyposażenie pomieszczeń.

Technologia zdejmowania pokrycia

Zdejmowanie pokryć dachowych z płyt cementowo-azbestowych (eternitu) formalnie powinno być prowadzone przez wyspecjalizowaną ekipę, przeszkoloną w zakresie zachowania bezpieczeństwa pracy i dysponującą odpowiednią ochroną osobistą.

Jednak w praktyce bywa z tym różnie i dobrze będzie poznać zasady, jakie powinny być przestrzegane przy tego rodzaju pracach. Pokrycia dachowe z eternitu występują w dwóch formach - jako pokrycia z płyt falistych lub płaskich płytek układanych na zakład.

Podstawową zasada przy ich usuwania jest ograniczenie do minimum powodowanie uszkodzeń, a powierzchnie powinny być lekko wilgotne lub spryskane substancja wiążącą, aby pył azbestowy nie unosił się w powietrzu. Osoby wykonujące te prace powinny założyć ubrania ochronne - najlepiej jednorazowego użytku, które po zdjęciu utylizuje się wraz z eternitem. Transportowanie płyt na poziom gruntu absolutnie nie może odbywać się metodą zrzucania.

Teren, z którego usuwa się azbest, powinien być ogrodzony taśmą i oznakowany. fot. Ramid dla portalu budujemydom.pl

Przed przystąpieniem do zdejmowania płyt trzeba ustawić odpowiednią zsuwnię lub wykorzystać dekarski przenośnik skośny. Eternitowe płyty faliste mocowane były na gwoździe, przechodzące przez wypukłość fali, ale nie zawsze dają się łatwo je wyciągnąć. Inną metodą jest użycie szlifierki kątowej, którą obcina się łebki gwoździ mocujących. Szlifierką należy posługiwać się bardzo ostrożnie, aby nie naciąć płyty, a tarczę wprowadzać między podkładkę mocującą, a łeb gwoździa.

Demontaż pokrycia z płaskich płytek rzadko kiedy udaje się przeprowadzić w sposób nie wymagający ich łamania. Przybijane są one bowiem do pełnego deskowania krótkimi gwoździami, których łebki nie wystają ponad powierzchnie płytki. Rozsypane resztki płytek należy zwilżyć wodą i zebrać do plastikowego worka.

Usunięte z dachu płyty powinny być umieszczone na palecie i dokładnie otulone folią. Unika się w ten sposób wielokrotnego za i rozładunku pojedynczych płyt a folia chroni przed rozprzestrzenianiem się pyłu w trakcie składowania i transportu. Płyty cementowo-azbestowe mogą być utylizowane jedynie na wyznaczonych składowiskach.

Na składowiskach dostarczone odpady są po prostu przysypywane gruba warstwą ziemi, gdyż zawarty w nich azbest nie jest ani toksyczny ani trujący, a jedynie pył azbestowy może być szkodliwy dla zdrowia.

Refundacja kosztów usunięcia eternitu

Przeciętne koszty zdjęcia i wywiezienia eternitu wynoszą 30-40 zł/m2 powierzchni dachu, a gminy są zobligowane dofinansowane tych robót z dotacji państwowych i funduszy własnych. Wartość uzyskania dotacji w przypadku usunięcia eternitowego pokrycia dachowego przez właścicieli domów jednorodzinnych zależy od uchwał podjętych przez radę gminy.

Mogą one bowiem w ramach programu usuwania azbestu współfinansować takie działania według uchwalonych kryteriów potencjalnego zagrożenia choć wnioski można składać w trybie ciągłym - zmienna jest tylko wysokość dotacji i termin realizacji jej wypłaty.

autor: Redakcja BudownicwaB2B

opracowanie: Aleksander Rembisz

zdjęcia: Renovo dla portalu budujemydom.pl, Ramid dla portalu budujemydom.pl