Modernizacja oświetlenia a system "białych certyfikatów"

Redukcja zużycia energii przez użytkowników sprzętu i instalacji elektrycznych, gazowych oraz cieplnych jest jednym z priorytetów polityki energetycznej Unii Europejskiej. Ustawą o efektywności energetycznej z dnia 15. kwietnia 2011 r. Polska wdrożyła dyrektywę 2006/32/WE z dnia 5. kwietnia 2006 r. w sprawie efektywności końcowego wykorzystania energii.

Świadectwa efektywności energetycznej, czyli "białe certyfikaty”, mają być narzędziem intensyfikującym dążenie do energooszczędności wśród końcowych odbiorców. Certyfikaty stanowią zbywalne prawa majątkowe równoważne z ilością zaoszczędzonej energii.

Firmy sprzedające energię elektryczną, ciepło lub gaz ziemny zobowiązane są do pozyskania i przedstawienia do umorzenia określonej liczby certyfikatów. W przetargu na "białe certyfikaty" mają prawo uczestniczyć przedsiębiorstwa prowadzące inwestycje w technologie energooszczędne.

Systemem "białych certyfikatów" zarządza prezes Urzędu Regulacji Energetyki. Certyfikaty zostaną dopuszczone do obrotu na giełdzie. Nabywcami będą sprzedawcy energii elektrycznej, gazu i ciepła, zobowiązani przez ustawę do umorzenia określonej ich liczby.

Przepisy dotyczące przetargów zaczną obowiązywać od 1 stycznia 2012 r. Prezes URE może ogłosić pierwszy przetarg na początku 2012 r. Do 2016 r. przetargi mają się odbywać się co najmniej raz w roku.

Wysokość premii za energooszczędność

"Białe certyfikaty" mają pomóc zbilansować krajowy cel zmniejszenia zużycia energii do 2016 r. o 9%. Realizowane w systemie "białych certyfikatów" oszczędności energii będą wynikową jej zużycia w 2016 roku oraz oszczędności uzyskanych innymi środkami.

W 2012 r. zostanie wykonany bilans zapotrzebowania na "białe certyfikaty". Podczas prac legislacyjnych, w oparciu o dane za 2008 r. przyjęto, że przeznaczona na sfinansowanie "białych certyfikatów" kwota wynosi 1,17 mld zł i nie przekracza 1% wartości zużywanej w Polsce energii. Jeden certyfikat, odpowiadający jednostce zaoszczędzonej energii pierwotnej (1 toe) ma mieć wartość między 900 a 2700 zł.

Możliwości wygrania przetargu

Wygrana zależy od przedstawienia konkurencyjnej oferty. Wymaga to dokładnego poznania przepisów dotyczących przeliczania i porównywania uzyskiwanych oszczędności energii oraz warunków organizacji i rozstrzygania przetargów. Szanse na wygraną i uzyskanie maksymalnej premii w stosunku do poniesionych nakładów może zwiększyć pogłębienie wiedzy o konkurencyjności energooszczędnych technologii.

Ogłaszając przetarg, prezes URE określi pulę certyfikatów do wydania w przetargu. Jest to równoznaczne z wielkością oszczędności energii wyrażoną w jednostkach energii pierwotnej toe. Prezes URE poda również współczynnik akceptacji ofert, służący do określenia granicy efektywności pozyskania oszczędności energii. Oferty, zajmujące miejsce powyżej tej granicy uzyskają "białe certyfikaty" w ilości zadeklarowanej przez uczestnika.

W początkowym okresie ogłaszania przetargów o wygranej może decydować formalna możliwość przystąpienia do przetargu. Udział ten jest zależny od złożenia audytu przedsięwzięcia. Audyt wykonują uprawnieni audytorzy efektywności energetycznej. Nie są to jednak uprawnienia, które można utożsamiać z uprawnieniami do wydawania certyfikatów efektywności energetycznej dla budynków.

Nadawanie uprawnień w zakresie ustawy o efektywności energetycznej nie jest jeszcze rozpoczęte. Zatem początkowo o sukcesie może zdecydować możliwość uzyskania audytu.

Wpływ wybranej technologi energooszczędnej na wygraną w przetargu

Uczestnik przetargu sam określa liczbę certyfikatów, jaką żąda za uzyskane oszczędności. Odniesienie do oferty przetargowej stanowi jednak rzeczywista efektywność przedsięwzięcia, czyli wartość nakładów w stosunku do osiągniętych oszczędności energii w cyklu użytkowania instalacji.

Przykładowo, modernizacja oświetlenia daje szerokie możliwości wyboru technologii pozyskania oszczędności energii przy stosunkowo małych nakładach i krótkim okresie zwrotu. Przeciętne oszczędności osiągają wartość od 30% do 80% przy zwrocie kapitału w ciągu od kilkunastu miesięcy do kilku lat.

Modernizacja oświetlenia jest dostępna dla wszystkich odbiorców końcowych i pozwala na dopasowywanie do możliwości finansowych. Ekonomiczność nakładów w celu zapewnienia oszczędności przez modernizację oświetlenia została potwierdzona przez niezależne badania eksperckiej firmy McKinsey. Badania wykonano na zamówienie Komisji Europejskiej.

Ustawa o efektywności energetycznej wyklucza z systemu "białych certyfikatów" inwestycje finansowane z budżetu państwa lub środków unijnych. Oświetlenie nie było beneficjentem unijnych funduszy. Z systemu certyfikatów wyłączone są też inwestycje termomodernizacyjne. Pula certyfikatów przeznaczoną na modernizację oświetlenia jest dzięki temu większa. Szereg podmiotów może przystąpić do udziału w walce o "białe certyfikaty" bazując na modernizacji oświetlenia ukończonej po 1 stycznia 2011 r.

Modernizacja oświetlenia a system "białych certyfikatów"

Narcyza Barczak-Araszkiewicz zwraca uwagę, że modernizacja oświetlenia w nadchodzących latach będzie konieczna. Wynika to z przyjęcia europejskich przepisów dotyczących efektywności energetycznej również dla produktów oświetleniowych. Źródła światła i stateczniki zużywające nadmiernie energię będą sukcesywnie wycofywane. Część użytkowników będzie musiała niekiedy przeprowadzić gruntowną modernizację instalacji oświetleniowej. System "białych certyfikatów" ma wspierać takie zmiany.

Unijne doświadczenia w oszczędzaniu energii

Działania zachęcające do oszczędzania energii, opierające się na "białych certyfikatach" prowadzone są od kilku lat we Włoszech, Francji i Wielkiej Brytanii. W niektórych przypadkach przekroczono założone cele. Przez połączenie rozwiązań ustawowych z innymi metodami, dodatkowo zwiększającymi popyt na energooszczędność, w Wielkiej Brytanii połowa oszczędności energii w gospodarstwach domowych jest wynikiem modernizacji oświetlenia.

Potencjalna skuteczność polskiej ustawy

Polska ustawa ma zapewnić realizację zobowiązań europejskich według krajowego celu 9% oszczędności energii do 2016 r., jednak nie oddaje intencji zawartych w dyrektywie. Mechanizm "białych certyfikatów" nie wystarczy do zmiany świadomości końcowych odbiorców energii. Brakuje rozwiązań systemowych, motywujących przedsiębiorstwa energetyczne i końcowych użytkowników do rozumianego jako codzienny standard, efektywnego korzystania z energii.

Obecnie odbywają się prace Komisji Europejskiej mające na celu wprowadzenie bardziej rygorystycznych obowiązków w zakresie obejmowanym przez dyrektywę 2006/32/WE.

źródło i zdjęcia: Związek Producentów Sprzętu Oświetleniowego "Pol-lighting"