2022-05-11 06:00:00 
Dobór trwałego i estetycznego cokołu
Dolną część ścian zewnętrznych najczęściej wyodrębniamy z całej elewacji poprzez inny sposób wykończenia, tworząc tzw. cokół, który optycznie łamie monotonność powierzchni. Jest on jednak narażony na rozpryski wody opadowej, zalegające zaspy śniegu, zachlapanie czy uszkodzenia mechaniczne, zatem użyte materiały wykończeniowe powinny charakteryzować się niską nasiąkliwością, wytrzymałością i łatwością usuwania zabrudzeń.
O formie wykończenia cokołu warto pomyśleć już na etapie projektowania budynku, gdyż niektóre rozwiązania wymagają postawienia dostatecznie szerokich fundamentów czy utworzenia uskoku na płaszczyźnie elewacyjnej. Istotna będzie technologia, w jakiej stawiane będą ściany zewnętrzne. Przy jednowarstwowej będziemy mogli wykończyć cokół jedynie tynkiem, przy dwuwarstwowej korzystamy najczęściej z okładzin, a w technologii trójwarstwowej cokół można będzie zbudować jako murowany z cegły bądź kamienia.
Wysokość cokołu wiąże się z reguły z wysokością ułożenia poziomej izolacji przeciwwilgociowej na ścianach i podłodze parteru, choć nie jest to konieczne. W praktyce cokół sięga najczęściej do wysokości 40-60 cm od powierzchni gruntu, niższy nie zapewni dostatecznej ochrony, a zbyt wysoki może niekorzystnie wpłynąć na wygląd domu.
Cokół cofnięty czy wysunięty?
Ze względów funkcjonalnych cokół budynku powinien być cofnięty o 2-3 cm od płaszczyzny elewacji, co umożliwia swobodny spływ wody, ułatwia samooczyszczanie oraz zapobiega wnikaniu wilgoci pod warstwę wykończeniową. Zaciekaniu zapobiega też utworzenie na brzegu uskoku kapinosa, noska na krawędzi lub rowka od spodu, który uniemożliwi „pełzanie wody” po poziomej powierzchni.
Na wykonanie cokołu wysuniętego możemy zdecydować się głównie wtedy, gdy szczególnie zależy nam na uzyskaniu określonej formy architektonicznej lub konstrukcja już istniejących ścian uniemożliwia utworzenie go względem wyższej powierzchni elewacji. Przy takiej wersji cokołu trzeba zadbać o szczególnie staranne uszczelnienie styku obmurówki z pokryciem ścian nadziemia i zapobieżenie zaleganiu wody na półce cokołowej, wykonanej z wodo- i mrozoodpornych materiałów.
Czego użyć do tworzenia cokołów?
Do ochrony cokołów wykorzystywane są pokrycia tynkarskie, okładziny z ceramiki, kamienia czy dekoracyjnego betonu oraz obmurówki (głównie klinkierowe). Stosownie do planowanego sposobu wykończenia, musimy skoordynować działania związane z wykonaniem całej elewacji domu, a niekiedy nawet już podczas prac fundamentowych.
Tynkarskie pokrycia dekoracyjne cokołów
Dawniej, popularnym sposobem wykończenia cokołu było nałożenie płukanej obrzutki cementowej zawierającej grys kamienny. Pokrycie takie dawało szorstką powierzchnię, odporną na wodę, ale trudną do utrzymania w czystości i o ograniczonych walorach zdobniczych. Obecnie tradycyjne pokrycie zastępowane jest przez polimerowe tynki mozaikowe, dostępne w bogatej gamie kolorystycznej, a także zróżnicowanej ziarnistości.
Tynk ten można nakładać na surową ścianę z betonu, ceramiki czy silikatów (po uprzednim wyrównaniu), jak i na odpowiednio przygotowane ocieplenie styropianowe. W przypadku nakładania na ścianę jednowarstwową uzyskuje się jednopłaszczyznową elewację (bez uskoku cokołu), chyba, że podczas stawiania ścian nadziemia, zostały one wysunięte w stosunku do ścian fundamentowych.
Przy technologii ściany dwuwarstwowej cofnięcie cokołu uzyskuje się poprzez ułożenie ocieplenia o różnej grubości (różnica 2-4 cm). Technologia nakładania tynku mozaikowego polega na równomiernym naciągnięciu masy tynkarskiej o grubości kilku milimetrów przy pomocy stalowej pacy.
Wybór okładziny cokołowej
Do pokrycia cokołów wykorzystywane są płytki ceramiczne (gres, klinkier), kamienne bądź betonowe. Ze względów montażowych istotna jest grubość okładziny. Cienkie o grubości do 2,5 cm, można układać metodą klejenia, natomiast grubsze wymagają utworzenia oparcia (wspornika) i mocowania za pomocą kotew. Płytki gresowe mają grubość do 10 mm można je więc przyklejać zarówno na surowym murze, jak i na warstwie ociepleniowej.
Styropian powinien być (oprócz klejenia) mocowany mechanicznie przy użyciu 6 kołków/m², a kołki muszą przechodzić również przez wtopioną siatkę zbrojącą. Do przyklejania należy używać kleju elastycznego, przy czym trzeba nakładać go, zarówno na płytkę, jak i na podłoże. Zapewnia to przymocowanie na całej powierzchni bez pozostawiania wolnych przestrzeni, gdzie mogłaby gromadzić się woda.
Wnikaniu wody zapobiega także staranne spoinowanie przy użyciu elastycznej zaprawy fugującej. Płytki gresowe charakteryzują się znikomą nasiąkłiwością, dużą odpornością na zabrudzenie, jak i wysoką wytrzymałością mechaniczną. Płytki klinkierowe imitujące ceglany mur mają grubość do 15 mm i układane są w taki sam sposób jak płytki gresowe. Bardziej pracochłonne jest spoinowanie przy użyciu specjalnych zapraw do klinkieru, gdyż nie można dopuścić do zabrudzenia powierzchni, a fugi wymagają starannego ukształtowania.
Alternatywnym sposobem utworzenia cokołu imitującego klinkier będzie użycie paneli z pokryciem płytkami klinkierowopodobnymi, mocowanymi na warstwie ocieplenia lub konstrukcji montażowej z PVC. Zaletą tego rozwiązania jest łatwy i szybki montaż metodą klejenia bądź mocowania na konstrukcji rusztowej. Płytki kamienne i betonowe imitujące naturalny kamień, jeśli mają grubość nie większą niż 2,5 cm, mogą być układane metodą klejenia, podobnie jak płytki gresowe i klinkierowe.
Przy układaniu na warstwie ociepleniowej podłoże należy pokryć siatką zbrojącą w dwóch warstwach, a liczbę kołków mocujących zwiększyć do 8 szt/m². Przy wysokości cokołu przekraczającej 1 m, pierwszy rząd powinien opierać się na listwie startowej (konsoli). Jeśli głęboko fakturowana powierzchnia utrudnia spoinowanie (zwłaszcza spoin pionowych), fugi powinny być wypełnione, np. silikonem podawanym z pistoletu.
Kamienie porowate (wapienie i piaskowce) trzeba zaimpregnować środkiem hydrofobizującym, zabezpieczającym przed zabrudzeniem, jak i wietrzeniem (kruszeniem się) materiału w warunkach zanieczyszczonego powietrza. Wielkowymiarowe płyty kamienne o grubości od 4 cm wymagają montażu przy użyciu specjalnych kotew montażowych, podtrzymujących je dzięki rowkom uformowanym w bokach płyt. Przy mocowaniu do ściany z ociepleniem, z reguły konieczne będzie wykonanie systemowej podkonstrukcji wsporczej. Wymiary płyt najczęściej odpowiadają wysokości cokołu, co pozwala na ułożenie ich w jednym rzędzie.
Charakterystyka cokołów murowanych
Takie rozwiązanie stosuje się w domach ze ścianami trójwarstwowymi, gdy dostatecznie szeroki fundament pozwala na budowę ścianki elewacyjnej, zarówno w części cokołowej, jak i wyżej. W strefie cokołowej wykorzystuje się cegłę klinkierową, dekoracyjne bloczki betonowe, jak też cokół z kamienia polnego lub łupanego.
Do murowania cokołu z cegły klinkierowej powinna być używana specjalna zaprawa chroniąca przed powstawaniem wykwitów solnych lub wygodna w użyciu zapraw „bez fugowania”, która pozwala na równoczesne murowanie i kształtowanie spoin. Postawienie cokołu z kamienia jest bardzo pracochłonne, głównie ze względu na konieczność dobrania i dopasowania poszczególnych elementów, tak aby uzyskać możliwie najwęższe spoiny.
Autor: Redakcja BudownicwaB2B
Opracowanie: Klaudia Tomaszewska
Zdjęcie otwierające: właściciel domu, archiwum budujemydom.pl
Komentarze